Soedan: 2,5 miljoen mensen op de vlucht: wat voor toekomst staat hen te wachten?
Dinsdag 27 juni 2023
Het conflict in Soedan is nu meer dan 10 weken bezig. De gevolgen van het conflict hebben een grote impact op het reeds delicate gezondheidssysteem en maakt de toegang tot noodzakelijke (basis)gezondheidszorg des te moeilijker. Daarbij hebben gezondheidsfaciliteiten een tekort aan voorraden, apparatuur of medisch personeel omdat ook zij moeten vluchten om zichzelf en hun families te beschermen.
Voor de escalatie van het conflict was het gezondheidssysteem al bijzonder kwetsbaar. De kloof tussen stedelijke en plattelandsgebieden en tussen rijk en arm waren al enorm. Algemeen genomen had de meerderheid van de Soedanezen slechte toegang tot gezondheidszorg door terugkerend geweld, conflicten, erbarmelijke economische omstandigheden en een gebrek aan medische middelen of medisch personeel door de zogenoemde ‘brain drain’, waarbij zorgverleners het land verlieten. Ook buitenlandse financiering nam stevig af, en internationale hulp bevroor. Dat zorgde rechtstreeks en onrechtstreeks tot nog meer voedselonzekerheid, ondervoeding en inentingsproblemen.
Bovendien had Soedan al een uiterst hoog kindersterftecijfer (met 38 sterfgevallen op 1000 levendgeborenen - meer dan 10x zo hoog dan de 3,2/1000 in België!) én moedersterftecijfer (295 sterfgevallen per 100.000 levendgeborenen – maar liefst 41x keer hoger dan in België). Het conflict doet deze cijfers alleen maar stijgen. Miljoenen kinderen onder de 5 jaar hebben volgens UNICEF de afgelopen jaren geen toegang gehad tot essentiële en levensreddende voorzieningen.
Vóór de huidige escalatie stierven elk jaar ongeveer 78.000 kinderen onder de 5 jaar aan oorzaken die te voorkomen waren, zoals malaria. Toegang tot een gezondheidszorginstelling was al een groot probleem. Wanneer patiënten een gezondheidszorginstelling konden bereiken, was de zorg vaak ondermaats en werd deze uitgevoerd door een ongeschoolde gezondheidswerker. Het gevolg? De dekking van de gezondheidszorg voor moeders en kinderen behoorde tot de laagste in de regio. Er was een gebrek aan geschoolde vroedvrouwen en veel vrouwen bevielen thuis en bijna een kwart van de geboorten in Soedan wordt niet begeleid door geschoold gezondheidspersoneel.
De huidige situatie in Soedan
Vóór de escalatie van het geweld werkte AZG in 12 staten van het land en voorzag in diensten zoals eerstelijns- en tweedelijnsgezondheidszorg en ondersteuning van ziekenhuizen. We blijven onze noodhulp aanpassen en opschalen - in gebieden waar we toegang toe hebben om op een onpartijdige manier en naar ons beste vermogen te voorzien in de meest acute humanitaire en medische behoeften.
Sinds de escalatie van het geweld in april 2023, werkt Artsen Zonder Grenzen in 12 staten in Soedan: Khartoem, Kassala, Al-Jazeera, West-Darfur, Noord-Darfur, Centraal-Darfur, Zuid-Darfur, Red Sea, El-Gedaref, Blue Nile, White Nile en River Nile.
Enkele van de plaatsen en manieren waarop we de bevolking van Soedan bijstaan, lees je hieronder.
Chirurgie in Khartoem
Zo heeft een chirurgisch team in Khartoem samen met vrijwilligers en lokaal medisch personeel in Bashair Teaching hospital van 9 mei tot 22 juni 425 operaties uitgevoerd voor een totaal van 418 patiënten van wie 39 patiënten tussen 5 en 15 jaar oud waren. Door de continue beschietingen en luchtaanvallen zag het team 284 patiënten met kogelwonden, 72 mensen met verwondingen door ontploffingen en 29 mensen met steekwonden.
In Wad Madani, de hoofdstad van Al-Jazeera state heeft AZG mobiele klinieken opgezet voor mensen die vluchtten uit Khartoem. Sinds begin mei hebben onze teams meer dan 2.000 consultaties uitgevoerd. De meest voorkomende gevallen zijn klachten aan de luchtwegen maar ook malaria, chronische ziekten zoals diabetes, hoge bloeddruk, astma en huidlaesies dat te wijten is aan allergieën en schurft. Onze teams geven ook vaccinaties en een vroedvrouw ontfermt zich over zwangere vrouwen en biedt psychologische hulp.
Een grote bezorgdheid is het risico voor uitbraken van ziekten die worden doorgegeven via water, vooral nu het regenseizoen begint. AZG voert water- en sanitaire projecten uit zoals latrines bouwen en schoonmaken en schoon drinkwater leveren in de ontheemdenkampen.
Het ziekenhuis dat AZG ondersteunde in El Fasher is een materniteitsziekenhuis dat nu omgebouwd is tot een ziekenhuis met trauma-afdeling. Sinds 15 april hebben AZG-teams meer dan 600 operaties uitgevoerd voor zowel gewonden als vrouwen die verloskundige spoedoperaties nodig hadden. Op 15 mei is er een AZG-vrachtwagen toegekomen met 10 ton medische voorraden voor South Hospital en Zamzam kamp.
Humanitaire hulp in de vluchtelingenkampen van White Nile State
In het vluchtelingenkamp Um Sangour komen dagelijks vrachtwagens vol mensen aan uit Khartoem. Binnen een week na het opzetten van de kliniek in juni heeft het team meer dan 1.400 consultaties uitgevoerd.
Nu de bevolking toeneemt in het kamp, wordt de situatie kritiek: de teams zien gevallen van ondervoeding en vermoedelijke mazelen onder kinderen. Artsen Zonder Grenzen ondersteunt de kliniek met personeel, medische benodigdheden, water en sanitaire voorzieningen en herstelt delen van de faciliteit. In het ontheemdenkamp Khor Ajwal, waar ontheemden uit de staat Blauwe Nijl verblijven, heeft ons team sinds 6 juni 2023 meer dan 2.800 consultaties uitgevoerd.
Mensen vluchten naar buurlanden Tsjaad, CAR en Zuid-Soedan
Mobiele klinieken, vaccinaties en ondervoedingsscreening bij vluchtelingen in Tsjaad
Er zijn naar schatting meer dan 150.000 mensen gevlucht naar Tsjaad onder wie ook veel terugkerende mensen uit Tsjaad. Minstens 15.000 mensen zijn Soedanese vluchtelingen die de stad Adre hebben bereikt. Hier behandelde AZG in slechts vier dagen tijd (van 16 tot 19 juni) meer dan 900 gewonden in het ziekenhuis in de stad.
Ook hier zien en behandelen we veel gevallen malaria en ondervoeding, vooral bij kinderen, wat de situatie nog delicater maakt nu het regenseizoen begint. Zo zette AZG onder andere mobiele klinieken op, organisatie van vaccinatiecampagnes en screenen we op ondervoeding.
De meeste vluchtelingen komen aan in de provincies Ouaddai, Sila en Wadi Fira. Deze provincies hadden voor het conflict al meer dan 400.000 Soedanese vluchtelingen die vaak in overvolle kampen verbleven met onvoldoende sanitaire- en voedselvoorzieningen. In Sila startte AZG een noodproject samen met de autoriteiten om kinderen te screenen om acute ondervoeding en te voorzien in seksuele en reproductieve gezondheidszorg.
Pediatrie, vaccinaties en water voor vluchtelingen in de Centraal Afrikaanse Republiek (CAR)
Volgens de VN zijn er meer dan 13.800 mensen gevlucht naar Vakaga, in het noorden van de CAR. De meesten zijn Soedanees maar ook hier zijn er veel terugkerende Centraal-Afrikanen bij. Meer dan 80 procent van de vluchtelingen zijn vrouwen en kinderen want de mannen bleven achter om te vechten. Veel kinderen zijn ziek en ook hier zijn er veel gevallen van ondervoeding. In Birao, de hoofdstad van Vakaga, voorziet AZG in pediatrische zorg, vaccinaties en water. In samenwerking met het lokale ziekenhuis zorgen we voor de continuïteit van eerstelijnszorg in het ontheemdenkamp.
Mobiele klinieken, drinkwater en mazelenzorg bij vluchtelingen in Zuid-Soedan
Meer dan 100.000 mensen zijn gevlucht naar Zuid-Soedan en opnieuw onder wie veel terugkerende Zuid-Soedanezen. 85 procent van de vluchtelingen komen aan in Renk en Aweil onder wie vooral vrouwen en kinderen die nu gestrand zijn in doorgangskampen. AZG coördineert 3 mobiele klinieken in Renk en 1 in Aweil om eerstelijnszorg aan te bieden alsook schoon drinkwater alsook een isolatieafdeling voor gevallen met mazelen. In Aweil worden er zo’n 100 consultaties per dag uitgevoerd.
Na 10 weken conflict, zijn de humanitaire noden in Soedan immens
De noden zijn niet alleen enorm in Soedan maar ook in de buurlanden Tsjaad, CAR en Zuid-Soedan die Soedanese vluchtelingen en teruggekeerden uit het land van herkomst opvangen. Door de onvoorspelbare aard van het conflict, is het onduidelijke hoe de situatie zal evolueren. Eén ding is duidelijk: inwoners van Soedan zullen de gevolgen van dit conflict nog jaren voelen. Artsen Zonder Grenzen roept de humanitaire internationale gemeenschap op om Soedan te blijven steunen en hulp te bieden waar nodig.
