Soedan: escalerende gevechten in Noord-Darfur en ondervoedingscrisis in het Zamzamkamp

Door de escalerende gevechten in Noord-Darfur heeft Artsen Zonder Grenzen de afgelopen weken meer dan 100 oorlogsgewonde patiënten behandeld, velen met schotwonden en waarvan 11 kinderen, in het South Hospital in El Fasher. Tegelijkertijd zijn we bezig met het opvoeren van de respons op de grote ondervoedingscrisis in het Zamzam kamp, waar de situatie nog kritieker wordt. AZG roept de strijdende partijen op om de bescherming van burgers, gezondheidszorgstructuren en personeel te waarborgen. Op deze manier kan AZG essentiële hulp bieden aan de tienduizenden mensen die in levensgevaar verkeren, voordat het te laat is.

Na de rampzalige resultaten van een snelle voedings- en mortaliteitsbeoordeling door AZG begin januari, werd in maart en april een massale screening uitgevoerd van meer dan 63.000 kinderen jonger dan vijf jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Ondanks het feit dat AZG in februari, toen deze resultaten gepubliceerd werden al dringend om steun had gevraagd, is AZG 3 maand later nog steeds bijna de enige internationale hulporganisatie die op deze enorme crisis reageert en daardoor ook een van de weinigen die kan reageren op massale slachtoffers in El Fasher.

Van de meer dan 46.000 gescreende kinderen bleek maar liefst 30 procent te lijden aan acute ondervoeding, waarvan 8 procent aan ernstige acute ondervoeding (SAM). Er waren vergelijkbare cijfers bij meer dan 16.000 zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding gaven die werden gescreend: 33 procent was acuut ondervoed en 10 procent had SAM. Voor beide bevolkingsgroepen zijn deze cijfers twee keer zo hoog als de urgentiedrempel van 15 procent, wat aangeeft dat er een enorme, levensbedreigende noodsituatie is in kamp Zamzam.  

"In het Zamzam kamp is er sprake van een acute ramp op catastrofale schaal", zegt Claire Nicolet, hoofd van de noodhulp van AZG in Soedan. "De situatie is kritiek, het leed is enorm, maar ondanks dat dit al bijna drie maanden bekend is, is er totaal niet genoeg gedaan om degenen die worstelen om te overleven te helpen. Nu de gevechten escaleren, maken we ons grote zorgen dat het nog moeilijker zal worden om de broodnodige internationale steun te krijgen waar we om gevraagd hebben. En nu het zogenoemde "lean season" (de periode tussen de oogsten die duurt van mei tot augustus) nadert, maken we ons ook zorgen dat de reeds dramatische ondervoedingscrisis de komende weken snel zal verslechteren. Het leven van honderdduizenden mensen was al in gevaar en en wordt verergerd door de huidige gevechten. De humanitaire respons moet dringend worden opgeschaald zodat we deze ondervoedingscrisis kunnen behandelen. Daarom is het van belang dat de strijdende partijen een veilige humanitaire toegang en bescherming van burgers mogelijkmaken."

AZG heeft de hulp al opgeschaald door een tweede gezondheidskliniek te openen, meer dan 11.000 kinderen in te schrijven voor de voedselprogramma en een veldhospitaal met 35 bedden te openen om de meest kritieke gevallen te behandelen. Op dit moment worden er 23 patiënten opgenomen, waaronder 12 die lijden aan ernstige acute ondervoeding en vier die worden behandeld voor vermoedelijke mazelen. Verder zullen we een vaccinatiecampagne tegen mazelen te starten en de activiteiten uitbreiden om zwangere vrouwen te ondersteunen. Dit is echter niet genoeg om aan de behoeften te voldoen. Er wordt geen aanvullende gezondheidszorg geboden in het kamp en het is van vitaal belang dat deze dringend wordt hersteld.

"Er is geen twijfel dat er enorme uitdagingen zijn als het gaat om humanitaire hulp in Soedan, maar het is mogelijk", zegt Nicolet. "Beperkingen op humanitaire toegang, waaronder opzettelijke belemmeringen van de hulpverlening door de strijdende partijen, hebben het vermogen van hulporganisaties om de respons op te schalen aanzienlijk belemmerd. Dat geldt ook voor de onveiligheid. Maar de situatie is te kritiek om deze kwesties als excuus te blijven gebruiken. De VN en de bredere humanitaire gemeenschap moeten meer doen om te onderhandelen over toegang voor VN-organisaties en internationale NGO's om te komen helpen bij de hulpverlening in Zamzam."

De omstandigheden waarin de mensen in Zamzam leven zijn erbarmelijk. Sinds mei 2023 zijn er geen officiële voedseldistributies meer geweest in het kamp. Hoewel een handvol VN-trucks twee weken geleden El Fasher bereikte, bereikte geen enkele levering het Zamzam kamp tot maandag 29 april. Op deze datum kregen de gemeenschapsleiders voedsel overhandigd dat ze vervolgens onder de bevolking moesten verdelen. Maar al voor het begin van de oorlog kregen de mensen in het kamp erg weinig steun. De voedselrantsoenen waren veel lager dan de internationale normen, er was onvoldoende schoon water en er waren slechts twee andere gezondheidsklinieken in het uitgestrekte kamp voordat AZG in 2022 zijn eerste kliniek opende, die nu allebei nauwelijks nog functioneren.  

"De situatie is nijpend voor alle bewoners van het kamp en is het afgelopen jaar aanzienlijk verslechterd. Voor de duizenden mensen die pas ontheemd zijn geraakt uit Nyala, Tawila en andere locaties waar hevige gevechten hebben plaatsgevonden, is de situatie extra slecht. Velen kwamen zonder iets aan in Zamzam en leven in overvolle scholen zonder toegang tot voedsel of water. Iedereen in het Zamzam kamp heeft hulp nodig, maar de mensen die net zijn aangekomen zijn extra kwetsbaar. Nu het geweld in Noord-Darfur opnieuw escaleert, raken nog meer mensen ontheemd, wat betekent dat er binnenkort mogelijk nog meer concurrentie zal zijn voor de toch al zeer beperkte middelen in het kamp."

Betrouwbare voedseldistributies die de mensen voldoende rantsoenen geven, zijn het enige dat kan voorkomen dat de situatie nog verder afglijdt naar een catastrofe. Met het regenseizoen in aantocht en zonder asfalt op de wegen, zal het voor hulptrucks moeilijk worden om Zamzam te bereiken. Een snelle levering van hulp is dus nog noodzakelijker. Ondanks het feit dat ze zich bewust zijn van de ernst van de situatie en ondanks de hongersnoodwaarschuwingen van VN-organisaties zelf, doen de VN veel te weinig om te voorkomen dat de ondervoedingscrisis in Zamzam verder afglijdt naar een catastrofe.