"De gewonden kwamen van overal"

Chirurg Anna Nowak heeft al meer dan twintig missies voor Artsen Zonder Grenzen achter de rug. Ze is net terug uit Syrië, waar ze mee een project heeft gelanceerd.

Hoe zijn jullie er zonder officiële toestemming in geslaagd om noodproject op poten te zetten?

"Via de tussenpersoon van een Syrische medische vereniging konden we een locatie vinden waar het mogelijk zou zij om gewonden te opereren. Na een eerste blitzbezoek beslisten we om een onbewoonde villa te gebruiken. Het huis beschikte over acht ruimtes op twee verdiepingen en moest nog opgeknapt worden, maar we hadden geen andere keus."

"Dus hebben we 6 dagen lang onafgebroken gewerkt om de woning om te vormen tot een chirurgisch ziekenhuis met een twaalftal ziekenhuisbedden, een sterilisatieruimte, een operatiekwartier, een behandelingsruimte voor spoedgevallen en een ontwaakzaal. Daarna moesten we ook lokaal verplegend personeel aanwerven, wat geen gemakkelijke klus was. Bovendien moesten we de problemen met de bevoorrading oplossen terwijl we wisten dat het dezer dagen in Syrië gevaarlijk is om medisch materiaal te importeren of te kopen."

In welke omstandigheden hebt u gewonden geopereerd?

"De eerste patiënten zijn aangekomen op 22 juni, de dag na de opening van het ziekenhuis. In het begin kregen we vooral gewonden over de vloer die al eens eerder geopereerd waren, maar in slechte, niet-steriele omstandigheden, waardoor het risico op infecties erg hoog lag. Door de intensiteit van het geweld zat het ziekenhuis al snel overvol. Na enkele dagen ontvingen we tot zes gewonden tegelijkertijd, een relatief bescheiden maar toch hoog aantal, zeker in vergelijking met onze middelen en behandelingsmogelijkheden."

"Daarna kwamen de gewonden van overal. We moesten snel meer oplossingen zoeken en hebben zelfs bedden op het terras van het huis gezet. De gewonden komen niet alleen tijdens de dag, wanneer de gevechten nog volop woeden en de wegen gevaarlijk en beperkt toegankelijk zijn, maar ook al vroeg in de ochtend. De vermoeidheid is goed voelbaar, zelfs al kunnen we rekenen op de spontane hulp van de mensen die de gewonden vergezellen en ons graag helpen bij onze dagelijkse taken in het ziekenhuis. Hun beschikbaarheid en toewijding zijn echt aangrijpend."

Met welk soort verwondingen krijgt u te maken?

"Voornamelijk schotwonden, verwondingen door mortiervuur of granaatscherven. De ledematen, de buik en de borstkas zijn de meest geraakte lichaamsdelen. Hoewel de meeste patiënten mannen zijn, krijgen we ook vrouwen en kinderen over de vloer, meestal te laat. Momenteel bevinden de gebieden waar gebombardeerd en gevochten wordt, zich op een tiental kilometer van het ziekenhuis."

"De gewonden komen echter vaak van ver, ook al lopen ze het risico te sterven of is de kans groot dat hun gezondheid verslechtert. Daardoor stellen we ons vragen over de hindernissen die gewonden moeten overwinnen om zich dezer dagen in Syrië in goede omstandigheden te laten verzorgen: ook slachtoffers waarvan de verwondingen eruitzien als oorlogswonden, zoals slachtoffers van verkeersongevallen, worden er immers verdacht."

Wat zijn de moeilijkheden van zo'n interventie?

"Om de risico's te beperken, werkt het vaste ziekenhuispersoneel in Syrië vandaag op een discrete manier. Bovendien is hun situatie erg onzeker omdat de veldhospitalen even snel verdwijnen als ze verschenen zijn. In die context is het bestaan van een structuur zoals de onze niet alleen erg kostbaar, maar ook heel kwetsbaar voor gewonden die medische verzorging en opvolging nodig hebben. De verplichtingen met betrekking tot de veiligheid beperken ons in onze middelen en mogelijkheden. Bovendien moet iemand met een klassieke oorlogswonde gemiddeld vijf dagen in het ziekenhuis doorbrengen."

"Met uitzondering van de meest ernstige gevallen hebben we het soms moeilijk om onze patiënten zo lang in het ziekenhuis te houden. Gewonden die dicht bij het ziekenhuis wonen of bij familie verblijven, kunnen terugkomen voor medische opvolging of voor een consultatie. Hoewel we dankzij de solidariteit van de inwoners de andere patiënten onderdak kunnen bieden, verlaten sommigen het ziekenhuis zonder ooit nog een teken van leven te geven.