Tot het uiterste gedreven en er voorbij - Rapport na 1 jaar Ebola
AZG publiceert vandaag een kritische analyse van de ebola-epidemie die het voorbije jaar in West-Afrika woedde. Hierin wordt de vinger gelegd op de tekortkomingen in de globale respons op de crisis. Er wordt ook in gewaarschuwd dat de uitbraak nog niet voorbij is, ondanks de daling van het aantal gevallen.
Het rapport met als titel “Pushed to the limit and beyond” is gebaseerd op interviews met tientallen AZG-medewerkers die betrokken waren bij de ebola-interventie. Het beschrijft hoe AZG reeds in een vroeg stadium waarschuwde naar aanleiding van ebola-gevallen in Guinee, hoe regeringen in de getroffen landen aanvankelijk het hoofd in het zand staken en hoe AZG nooit geziene stappen moest ondernemen tegenover de wereldwijde passiviteit, terwijl de uitbraak zich uitbreidde naar de buurlanden. Het voorbije jaar werden meer dan 1.300 internationale AZG-personeelsleden en 4.000 lokale medewerkers ingezet in West-Afrika, waar ze de zorg opnamen voor bijna 5.000 bevestigde ebola-patiënten.
“Vandaag delen we onze initiële bedenkingen en een kritische kijk op zowel de respons van AZG als de bredere globale respons op de dodelijkste ebola-uitbraak in de geschiedenis“Vandaag delen we onze initiële bedenkingen en een kritische kijk op zowel de respons van AZG als de bredere globale respons op de dodelijkste ebola-uitbraak in de geschiedenis,” aldus Dr. Joanne Liu, de internationale voorzitter van AZG. “De ebola-epidemie bleek een uitzonderlijke gebeurtenis te zijn die pijnlijk aantoonde hoe inefficiënt en traag gezondheids- en hulpsystemen kunnen zijn in hun respons op noodsituaties.”
Het rapport beschrijft de effecten van de “globale coalitie van inactiviteit” die maandenlang aansleepte, terwijl het virus zich aan een hels tempo verspreidde. Dit leidde AZG ertoe om een zeldzame oproep te lanceren voor de mobilisatie van internationale burgerlijke en militaire organisaties die over de capaciteit beschikten om biologisch gevaar te bestrijden. Tegen eind augustus was het ELWA3 centrum van AZG in Monrovia overstelpt met patiënten. Het personeel was verplicht om zichtbaar zieke mensen die voor de poort stonden af te wijzen, goed beseffende dat zij wellicht zouden terugkeren naar hun gemeenschappen en daar anderen besmetten.
“De ebola-uitbraak werd vaak beschreven als een perfecte storm: een grensoverschrijdende epidemie in landen met een zwak openbaar gezondheidssysteem dat voordien nooit geconfronteerd werd met ebola,” zo vertelt Christopher Stokes, algemeen directeur van AZG. “Maar dat zou een te gemakkelijke uitleg zijn. Opdat de ebola-uitbraak een oncontroleerbare spiraal zou worden, moesten veel instellingen falen. En dat deden ze ook, met de tragische en onvermijdelijke gevolgen.”
Het rapport zet ook de uitdagingen uiteen waarmee AZG het voorbije jaar geconfronteerd werd en de moeilijke keuzes die gemaakt moesten worden bij gebrek aan beschikbare behandeling en voldoende middelen. Het rapport zet ook de uitdagingen uiteen waarmee AZG het voorbije jaar geconfronteerd werd en de moeilijke keuzes die gemaakt moesten worden bij gebrek aan beschikbare behandeling en voldoende middelen. Omdat de ebola-ervaring van AZG beperkt is tot een relatief kleine groep van experts, had het vroeger en meer moeten mobiliseren.
Tegenover de uitzonderlijk agressieve epidemie en de zwakke internationale respons, focuste AZG zich op het beperken van de schade. Het was niet in staat om alles te doen en er moesten compromissen gemaakt worden tussen de concurrerende prioriteiten van ondermeer patiëntenzorg, bewaking, veilige begrafenissen en voorlichtingsactiviteiten.
“Tijdens de piekperiodes van de epidemie waren AZG-teams niet in staat om meer patiënten toe te laten of om de best mogelijke zorg te verstrekken,” vertelt Dr. Liu. “Dit was uiterst pijnlijk voor een organisatie van vrijwillige gezondheidswerkers, wat leidde tot verhitte discussies en spanningen binnen AZG.”
De beperkte tijd dat medische hulpverleners – gehuld in verstikkende beschermkledij – konden spenderen met patiënten had een negatieve weerslag op de patiëntenzorg op het moment dat grote aantallen bleven toestromen. Tijdens enkele piekperiodes van de uitbraak konden de medische teams van AZG geen veilige intraveneuze hydratatie toedienen wegens de beperkte capaciteit om monitoring uit te voeren en het risico op infectie te beheersen. Vandaar dat de basistoediening van orale hydratatie en pijnmedicatie soms de enige optie was.
AZG doorloopt nu een denkproces om lessen te trekken uit de gebeurtenissen en deze toe te passen bij toekomstige uitbraken. Het documenteert en analyseert zijn patiëntengegevens om de vele factoren te onderzoeken die kunnen bijdragen tot de mortaliteit van ebola. Cruciaal is dat een globale strategie wordt ontwikkeld om het onderzoek naar en de ontwikkeling van ebola-vaccins, behandeling en diagnosetools te ondersteunen.
Er rest ons nog een belangrijke uitdaging. Om het einde van de uitbraak af te kondigen, moet elke individuele persoon die in contact is geweest met iemand die besmet was met ebola, opgespoord worden. Er is geen ruimte voor fouten of zelfgenoegzaamheid; het aantal wekelijkse gevallen is nog steeds hoger dan in welke vroegere uitbraak ook en het totale aantal gevallen is niet significant gedaald sinds eind januari.
In Guinee stijgt het aantal patiënten opnieuw. In Sierra Leone dienen zich veel mensen met het virus aan terwijl ze vroeger niet op de lijsten stonden van gekende ebola-contacten. Op 20 maart testte een patiënt positief op ebola in Monrovia. Dit is het eerste bevestigde geval na meer dan twee weken, nadat de laatste ebolapatiënt was ontslaan uit het centrum.
“Het ebola-trauma heeft het vertrouwen van mensen in gezondheidsstructuren ondermijnd. Gezondheidswerkers hebben hun moreel verloren en zijn bang om opnieuw aan het werk te gaan. Gemeenschappen bleven beroofd van familieleden, verarmd en angstig achter,” zo staat in het rapport te lezen.
In de drie zwaarst getroffen landen verloren het voorbije jaar bijna 500 gezondheidswerkers het leven, een zware klap voor een reeds ernstig personeelstekort voordat de ebola-crisis uitbrak. De toegang tot gezondheidszorgen moet dringend worden hersteld als eerste stap in de heropbouw van functionele gezondheidssystemen in de regio.
“In deze epidemie werd pijnlijk duidelijk dat de wereld tekort geschoten is en dat hebben duizenden mensen bekocht met hun leven. Het is in eenieders voordeel dat lessen worden getrokken uit deze uitbraak, uit de zwakte van gezondheidssystemen in ontwikkelingslanden, uit de inefficiëntie en traagheid van internationale hulp,” zo besluit het rapport.