Libanon: “Wij zijn geen toeristen – wij zijn op de vlucht voor de oorlog”
Heel wat Syrische vluchtelingen hebben de grootste moeite om een dak boven hun hoofd te vinden en hun gezin te eten te geven. Op Wereldvluchtelingendag wil Artsen Zonder Grenzen (AZG) erop wijzen dat erbarmelijke leefomstandigheden de gezondheid van de mensen schaden.
“Nadat ons huis in Syrië acht maanden geleden werd verwoest, sloegen we op de vlucht en trokken we van de ene plaats naar de andere. Uiteindelijk staken we de Libanese grens over,” vertelt Wafa, een vrouw die nu met haar gezin in een onafgewerkt gebouw leeft in Al Marj, in de Libanese Bekaa-vallei. Daar komen de meeste Syriërs het land binnen. “We sliepen op straat toen de eigenaar van dit huis ons aanbood om hier in te trekken. ’s Nachts liggen we met z’n zessen op twee dunne matrassen, onder enkele dekens. Mijn man ligt aan de ene kant, ik aan de andere, met onze kinderen tussen ons in. Daar moeten we het mee stellen.”
Gebrek aan een geschikt en betaalbaar onderkomen
Het is zo goed als onmogelijk geworden voor het groeiende aantal Syrische vluchtelingen om in Libanon een onderkomen te vinden. Sommige kunnen terecht bij kennissen die er al een tijdje wonen, maar de meeste hebben minder geluk. “Het moeilijkste is om de huur te betalen,” vertelt Amar, een vader die drie maanden geleden met zijn vier zonen Damascus is ontvlucht. Ze kwamen in Libanon aan en hadden enkel nog de kleren die ze droegen. “We moeten maar liefst $ 600 per maand betalen, maar wij zijn helemaal geen toeristen: wij zijn op de vlucht voor de oorlog. Sommige vluchtelingen moeten hun huur zelfs meerdere maanden op voorhand betalen.”
AZG drijft haar diensten voor Syrische vluchtelingen in Libanon nu op, maar de medische hulp is slechts een deel van hun zorgen. “De vluchtelingen in Bekaa leven verspreid over een groot gebied, tevens één van de armste van het land,” aldus Tania Miorin, terreincoördinatrice voor AZG in het gebied. “Door de torenhoge noden en het gebrek aan betaalbare accommodatie komen veel vluchtelingen terecht in onafgewerkte gebouwen, garages of tenten, en moeten ze de beperkte ruimte die ze hebben, delen met andere gezinnen.”
Ze hebben het niet alleen erg moeilijk om in hun basisbehoeften te voorzien, maar raken op de koop toe ook moeilijk aan werk. “Ik doe allerhande klusjes, wat ik van dag tot dag kan vinden,” zegt Shadi, Wafa’s man. “En als ik geen werk vind, bedel ik.” Een van de gevolgen is dat mensen bereid zijn te werken voor zo goed als niets, waardoor ook de lonen voor de lokale bevolking, die ook maar moeilijk werk vinden, dalen.
Ernstige gevolgen voor de gezondheid
In de stad Baalbeck, in de Bekaa-vallei, leven zo’n 400 Syrische vluchtelingen samen in een oude school. Sommige gezinnen wonen in wat ooit klaslokalen waren, terwijl andere in tenten op de speelplaats wonen. “In sommige lokalen leven ze met wel 20 mensen samen, met enkel een plastic zeil tussen twee gezinnen in,” zegt Khaled Osman, een gezondheidswerker van AZG die geregeld de vluchtelingen bezoekt en hun noden opvolgt. “Mensen leven, slapen en eten in dezelfde ruimte, en moeten een enkele badkamer met wel 10 andere gezinnen delen. Er is geen ruimte om iets op te bergen, waardoor eten bewaren erg moeilijk is. Dat heeft zo zijn impact op de gezondheid en de psychologische toestand van de mensen.”
In andere delen van het land zien we een gelijkaardige situatie. Bovendien komen er elke dag meer mensen uit Syrië het land binnen, ook Palestijnen die er hun toevlucht zochten en nu naar overvolle Palestijnse kampen in Libanon trekken. De gevolgen voor de volksgezondheid zijn overduidelijk. “Ongeveer de helft van onze patiënten heeft infecties aan de luchtwegen door het weer en de slechte leefomstandigheden,” vertelt dokter Wael Harb, die de medische activiteiten in de Bekaa-vallei coördineert. “Ze hebben maar moeilijk toegang tot water en de hygiëne laat ook te wensen over. Er dreigt dus een gevaar van overdraagbare ziektes. Bovendien behandelen we veel huidinfecties, zoals schurft, die snel op andere leden van het gezin worden overgedragen.”
Nu de zomer in aantocht is, stijgen de temperaturen, waardoor het risico op de uitbraak van een diarreeplaag stijgt in de verblijven en kampen, die nu al met een schaarse watervoorraad en slechte hygiënische omstandigheden te maken hebben. “We volgen de situatie op de voet zodat we snel kunnen ingrijpen,” aldus Miorin.
Beperkte toegang tot gezondheidszorg
Syrische vluchtelingen die bij het agentschap van de Verenigde Naties voor de vluchtelingen (UNHCR) zijn geregistreerd, moeten momenteel slechts 25 % van hun rekeningen voor gezondheidszorg te betalen. Het UNHCR betaalt de rest. Maar zelfs met die tussenkomst liggen de kosten voor de vluchtelingen nog erg hoog. “We kunnen de huur en andere basisbenodigdheden voor onze kinderen nauwelijks betalen,” klaagt een moeder van vier in een van de klinieken van AZG waar de zorg gratis is. “Er is een gezondheidscentrum dichter bij onze verblijfplaats, maar daar moeten we betalen. Ik besteed dat geld liever aan eten voor mijn kinderen.”
Zodra ze geregistreerd zijn, hebben de vluchtelingen recht op bepaalde diensten van de partners van de VN. Het kan echter twee tot drie maanden duren voor ze geregistreerd zijn en in die tijd kunnen ze geen beroep doen op die diensten. “Onze diensten zijn toegankelijk voor iedereen die medische hulp nodig heeft, ongeacht of ze geregistreerd zijn of niet,” aldus Fabio Forgione, landverantwoordelijke van AZG in Libanon. “Toch wordt lang niet aan al hun gezondheidsbehoeften voldaan, en onlangs nog werd het aanbod van het UNHCR en zijn partners teruggeschroefd van 85 % naar 75 %, omwille van een tekort aan beschikbare middelen. Dat zal waarschijnlijk zware gevolgen hebben voor de toegang tot degelijke gezondheidszorg voor de vluchtelingen, vooral op het vlak van hospitalisaties.”
Om de onophoudelijke toestroom aan vluchtelingen en hun toenemende medische behoeften het hoofd te bieden, paste AZG haar programma’s aan en breidde ze die uit in de Bekaa-vallei en andere delen van het land, waaronder de steden Tripoli en Saida. Daarenboven biedt de organisatie geestelijke gezondheidszorg in verschillende klinieken om de mentale toestand van de vluchtelingen en de plaatselijke gemeenschappen op te krikken, zodat ze de moed niet laten zakken. Om tegemoet te komen aan de steeds toenemende noden van de vluchtelingen zette AZG ook een programma op voor chronische ziektes en voor zwangere vrouwen.
