Congo: Situatie blijft kritiek voor ontheemden in Goma

Na de gevechten tussen de rebellenbeweging M23 en het Congolese leger, eind mei, namen zo’n 5000 mensen hun toevlucht tot het stadion van Sotraki. Artsen Zonder Grenzen (AZG) heeft een mobiele kliniek opgezet om medische zorg te kunnen verlenen in dit doorgangskamp op een tiental kilometer van Goma, de hoofdstad van de provincie Noord-Kivu, in de Democratische Republiek Congo (DRC). In de kampen Bulengo en Mugunga III zetten de teams van AZG hun activiteiten in het gezondheidscentrum voort. Bovendien hebben ze na een onderbreking van 24 uur om veiligheidsredenen hun consultaties hervat. De veiligheidssituatie blijft echter onstabiel en de humanitaire behoeften blijven groot.

Het doorgangskamp in Sotraki

Toen het conflict in de week van 20 mei losbarstte, ontvluchtten zo’n 5000 personen hun dorpen aan de frontlijn. Na een aantal nachten te hebben doorgebracht in scholen en parochies rondom Goma, werden deze ontheemden ondergebracht in het stadion van Sotraki, om hen gemakkelijker humanitaire hulp te kunnen bieden.

“De bommen vielen op de huizen … Van mijn huis bleef niets over, ik heb helemaal niets kunnen meenemen,” vertelt Gertrude, die met haar vijf kinderen en 10 kleinkinderen in het kamp aankwam. Een enkeling kon nog snel wat persoonlijke bezittingen meenemen, wat pannen of enkele kledingstukken, maar de meeste moesten in het holst van de nacht vluchten en alles achterlaten. Velen klagen over de honger: ze hebben al dagenlang niets gegeten. Sommige families raakten bij de vlucht van elkaar gescheiden. Voor veel ontheemden is deze vlucht niet de eerste. De meeste mensen moesten ook al vluchten tijdens de conflicten in november 2012. En sommige herinneren zich zelfs nog de conflicten in 2008.

Vanaf het moment dat de eerste ontheemden aankwamen, heeft AZG een mobiele kliniek opgezet waar ze elke dag zo’n honderd personen behandelt. De meest voorkomende problemen zijn diarree en ademhalingsinfecties. “Een kwart van alle aandoeningen die we tijdens de consultaties zien, zijn gevallen van diarree, vooral bij kinderen onder de vijf jaar,” aldus Carolina López, noodcoördinatrice van AZG. “35% van de patiënten komt voor acute ademhalingsinfecties die zowel volwassenen als kinderen treffen. Veel van deze pathologieën zijn het gevolg van de vele nachten die ze buiten moeten doorbrengen. Het op elkaar gepakt zitten, het vuil, het stof … dit alles bevordert het uitbreken van ziekten.”

Het AZG-team doet er verder alles aan om een uitbraak van cholera te voorkomen. “In andere kampen rond Goma zijn al patiënten besmet geraakt met cholera, we moeten nu absoluut voorkomen dat de ziekte zich verspreidt.” Sinds enkele maanden leidt AZG trouwens een cholerabehandelingscentrum in het gezondheidscentrum van Buhimba.

Een nog altijd kritieke situatie

In het kamp van Bulengo zijn de medische activiteiten hervat. Het team van AZG legt zich hier toe op basisgezondheidszorg, vaccinaties en gezondheidszorg voor moeder en kind. In dit kamp, dat in november 2012 werd geopend, zijn de humanitaire behoeften groot. Omdat het beschouwd wordt als een spontaan ontstaan kamp, geen officieel kamp, krijgt het slechts af en toe bijstand van humanitaire instanties en wordt de veiligheid rond het kamp weinig gegarandeerd. Sinds november 2012 zijn er maar één keer noodhulpgoederen uitgedeeld. “We hebben vooral dringend zeilen nodig. Sommige mensen hebben er al gekregen maar dat was lang geleden, die zijn al helemaal kapot,” vervolgt Sifa, die in het kamp woont.

Terug naar relatieve kalmte

Sinds de gevechten een paar kilometer verderop, op de as Sake-Goma, maken de families zich zorgen over de aanwezigheid van mannen in uniform in het bos rond het kamp. “We kunnen geen brandhout meer gaan zoeken in het woud, vanwege het risico te worden verkracht, dus nu moeten we maïs verkopen om houtskool te kunnen kopen en te kunnen koken,” aldus Sifa.

Het kamp van Bulengo wordt inderdaad geregeld geteisterd door seksueel geweld. Sinds begin december 2012 zijn er al 114 verkrachtingen gemeld. Hetzelfde geldt voor Mugunga III, waar onze teams 530 consultaties vanwege seksueel geweld hebben verricht tussen december 2012 en februari 2013. Vlak na de gevechten in mei constateerden onze medische teams bovendien een massale toename van seksueel geweld. De verkrachtingen vinden meestal plaats buiten de kampen, die vlak bij de frontlijn liggen, maar intussen komen ze ook steeds vaker voor in de kampen zelf.

De misdaad tiert welig in de omgeving van de kampen. Onlangs raakten een vrouw en een baby ernstig gewond in een daad van banditisme op slechts een paar honderd meter van de ingang van Bulengo.

“We verplegen vrouwen die het slachtoffer worden van verkrachting en verder in het algemeen mensen die gewond raken bij de aanvallen”, legt Carolina López uit, “maar het blijft een uiterst gespannen situatie en we maken ons ernstig zorgen over de omstandigheden waarin de vluchtelingen leven. Ze hebben echt hulp nodig,” besluit ze.

Artsen Zonder Grenzen biedt primaire en secundaire gezondheidszorg in Noord-Kivu. In de omgeving van Goma is AZG actief in de kampen Bulengo en Mugunga III, en sinds eind mei ook in het kamp dat werd opgericht in het stadion van Sotraki. In de rest van de provincie biedt de organisatie ondersteuning aan de hoofdziekenhuizen van Mweso, Pinga, Masisi, Rutshuru, Walikale en Kitchanga, werkt ze in gezondheidscentra en leidt ze mobiele klinieken.