Haïti, 3 jaar later: gezondheidszorg nog steeds in puin

Drie jaar na de aardbeving van 12 januari 2010, ligt de Haïtiaanse gezondheidszorg nog steeds in puin. Artsen Zonder Grenzen beheert in Haïti vier ziekenhuizen ter vervanging van de tijdelijke structuren die werden opgezet onmiddellijk na de aardbeving. Zo kunnen tienduizenden Haïtianen genieten van kwaliteitsvolle, gratis gezondheidszorg. Maar het ziet er niet naar uit dat de Haïtiaanse overheid binnen afzienbare tijd het werk van Artsen Zonder Grenzen zal overnemen.

“Het overgangsproces verloopt te traag”, zegt Joan Arnan, landverantwoordelijke voor Artsen Zonder Grenzen in Haïti. “De Haïtiaanse instellingen zijn zwak, geldschieters hielden hun beloftes niet en de overheid en internationale gemeenschap slaagden er niet om duidelijk prioriteiten te stellen.” Op 12 januari 2010 werden de meeste ziekenhuizen in het aardbevingsgebied vernield of raakten ze ernstig beschadigd.

De ontoereikende respons op de cholera-epidemie – die andere catastrofe die Haïti trof in 2010 – toont hoe traag het herstel verloopt. Haïti heeft sindsdien meerdere uitbraken van de ziekte gekend. In 2012 ontvingen meer dan 22.900 cholerapatiënten verzorging in de behandelingscentra van Artsen Zonder Grenzen in Port-au-Prince en Léogâne. Het aantal patiënten nam toe na de orkanen Isaac en Sandy, toen hevige regenval de riolen deed overlopen en de cholerabacterie verspreidde. Ondanks de recente terugval in het aantal zieken, behandelde Artsen Zonder Grenzen eind 2012 nog steeds meer dan 500 gevallen per dag.

“Het merendeel van de bevolking heeft geen toegang tot drinkwater en degelijk sanitair. Maar de cholerabehandeling is nog steeds niet goed geïntegreerd in de weinige publieke gezondheidsstructuren”, legt Arnan uit. In Léogâne bijvoorbeeld, zo’n 30 kilometer van Port-au-Prince, hebben verschillende humanitaire organisaties  zich teruggetrokken wegens gebrek aan fondsen. Sindsdien is het aantal patiënten in de choleracentra van Artsen Zonder Grenzen toegenomen. Hetzelfde gebeurt in Port-au-Prince. In de plaats van een terugval ziet Artsen Zonder Grenzen een toename van het aantal patiënten.

Léogâne, de stad die het dichtst bij het epicentrum van de aardbeving lag, is vandaag een enorme bouwwerf. De meeste mensen hebben nieuw onderdak gevonden. Maar het ziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen is het enige ziekenhuis in de streek dat de klok rond gratis spoedhulp biedt.

Artsen Zonder Grenzen kwam net na de aardbeving toe in Léogâne en zette er een tentenhospitaal op om overlevenden te verzorgen. Die tijdelijke structuur werd in september 2010 vervangen door een gebouw dat bestaat uit vrachtcontainers. Naast een materniteit, is er ook een afdeling voor spoedhulp en een operatiekwartier. De meeste operaties betreffen keizersnedes en slachtoffers van verkeersongelukken. In een ander gebouw vinden poliklinische consultaties plaats, voor zwangere vrouwen en kinderen jonger dan 5.

Alhoewel Artsen Zonder Grenzen deze activiteiten wil overdragen aan het ministerie van Volksgezondheid in Léogâne, komt een toenemend aantal patiënten in het ziekenhuis terecht. Sommigen komen zelfs vanuit Port-au-Prince, wat wijst op het tekort aan gepaste zorg, zelfs in de hoofdstad.

Gemiddeld vinden er 600 bevallingen per maand plaats, met pieken van meer dan 800. Andere medische centra verwijzen geregeld patiënten door naar het ziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen.

“Het ziekenhuis komt tegemoet aan behoeften die al voor de aardbeving bestonden”, zegt Arnan. “De meeste Haïtianen hadden toen al geen toegang tot medische zorg, of dat nu kwam door gebrek aan beschikbare diensten of omdat ze het niet konden betalen. We wilden blijven tot de heropbouw was begonnen en de overheid kon overnemen. Helaas is er op drie jaar tijd niks veranderd voor de toegang tot gezondheidszorg.”

Artsen Zonder Grenzen in Haïti

Artsen Zonder Grenzen begon in 1991 in Haïti te werken, en bood noodhulp bij natuurrampen en andere crisissituaties

In de tien maanden na de aardbeving van januari 2010 behandelden teams van Artsen Zonder Grenzen 358.000 patiënten, voerden ze 16.570 chirurgische ingrepen uit en assisteerden ze bij 15.100 bevallingen. Meer dan 80% van de 118,5 miljoen euro die Artsen Zonder Grenzen in 2010 ontving voor noodhulp in Haïti, werd in die periode opgebruikt.

Vanaf eind oktober 2010 reageerde Artsen Zonder Grenzen op de cholera-uitbraak en behandelde 170.000 patiënten, voor een kost van 34,5 miljoen euro.

Vandaag heeft Artsen Zonder Grenzen nog vier ziekenhuizen in het gebied dat getroffen werd door de aardbeving: een doorverwijscentrum met 110 bedden in Delmas voor spoedhulp aan zwangere vrouwen; een traumaziekenhuis met 130 bedden in Drouillard, dichtbij de sloppenwijk van Cité Soleil; het chirurgisch centrum Nap Kenbe met 110 bedden op het industriepark van Tabarre en het ziekenhuis in Léogâne met 160 bedden.

In 2012 werden zo’n 30.000 patiënten opgenomen in een van deze ziekenhuizen. Artsen Zonder Grenzen behandelde ook 23.000 cholerapatiënten in speciale behandelingscentra in Port-au-Prince en Léogâne.

Artsen Zonder Grenzen stelt momenteel 2.500 mensen te werk in Haïti. 95 procent van hen is Haïtiaan. De personeelkosten vertegenwoordigen bijna de helft van het jaarbudget van 38 miljoen euro.