Worden sommige ontwikkelingslanden uitgesloten van goedkopere aidsremmers?
Om de patentenpool voor aidsremmers te laten slagen, moeten alle ontwikkelingslanden ervan kunnen genieten. De onderhandeling daarover lopen, maar AZG is bezorgd dat een aantal farmaceutische bedrijven de ontwikkelingslanden met een gemiddeld inkomen wil uitsluiten van de patentenpool. Als zij in hun opzet slagen, zullen mensen met hiv/aids daar de zware prijs voor betalen.
UNITAID, het internationale agentschap voor de financiering van gezondheiszorg, vergadert over de patentenpool voor aidsremmers op 14 en 15 december. De patentenpool is een mechanisme waarmee aidsremmers sneller ontwikkeld en goedkoper kunnen worden.
Dat is belangrijk om mensen met hiv/aids in ontwikkelingslanden toegang te geven tot de nodige behandeling. Maar nu dreigt een aantal ontwikkelingslanden uitgesloten te worden van de patentenpool.
Ernstige gevolgen voor patiënten
“Landen zoals Zuid-Afrika, Brazilië, Peru, Thailand, India en China worden beschouwd als interessante opkomende afzet markten voor geneesmiddelenbedrijven. Maar het zijn ook landen met belangrijke aidsepidemieën. Zij worden geconfronteerd met de snel stijgende prijzen van aidsremmers. Als die landen uitgesloten worden van de patentenpool, zal dat ernstige gevolgen hebben voor de patiënten”, zegt Michelle Childs van Artsen Zonder Grenzen.
“We maken ons zorgen dat UNITAID misschien zal toegeven aan de geneesmiddelenbedrijven, en haar engagement om toegang tot aidsremmers voor alle mensen in ontwikkelingslanden te verzekeren, niet zal nakomen.”
Dramatisch hoge prijzen
In de Zuid-Afrikaanse sloppenwijk Khayelitsha ziet Artsen Zonder Grenzen duidelijk de grote nood aan nieuwe en betaalbare aidsremmers. Zestien procent van de patiënten in het project dat Artsen Zonder Grenzen steunt, wordt resistent tegen de eerste soort aidsremmers en heeft een tweede soort nodig.
Maar daarvan ligt de prijs dramatisch veel hoger: in sommige landen is die tweede soort aidsremmers wel zeventien keer zo duur als de eerste soort. De prijs van de derde soort, voor wie ook resistent wordt tegen de tweede soort, ligt nu op ongeveer 2.300 dollar.
Kosten rijzen de pan uit
Volgens UNAIDS leven er buiten Afrika momenteel meer dan acht miljoen mensen met hiv/aids in Azië, Latijns Amerika, Oost-Europa en de Caraïben. Veel van die landen hebben gemiddeld inkomens. Als de geneesmiddelen bedrijven hun zin krijgen en deze landen niet mee mogen genieten van de patentenpool, dan zal de patentenpool maar weinig van haar belofte waar maken.
“In Brazilië is één nieuwe aidsremmer, atazanavir, zo duur dat hij bijna het hele budget van de regering voor aidsremmers in beslag neemt”, zegt Gabriela Chaves, apotheker voor Artsen Zonder Grenzen in Brazilië. “Met de stijgende nood aan nieuwe medicijnen, dreigen de kosten helemaal te ontsporen. Als Brazilië geen gebruik kan maken van de patentenpool voor aidsremmers, zullen de mensen met hiv/aids daarvoor de prijs betalen.”
Een tijdbom ontmijnen
Het is van cruciaal belang dat UNITAID zijn oorspronkelijke engagement, dat de patentenpool ten goede moet komen van alle ontwikkelingslanden, nakomt en dat tijdens de onderhandelingen de behoeftes van patiënten uit landen met een gemiddeld inkomen in rekening worden gebracht.
“Wat hier op het spel staat, is of de patentenpool de zogenaamde ‘behandelingstijdbom’ zal kunnen ontmijnen,” zegt Michele Childs. “Naast het gebruik van andere mechanismen, zoals dwanglicenties en strikte criteria voor patenten op medicijnen, biedt de patentenpool een oplossing waarin bedrijven vrijwillig kunnen meestappen. Die moet ten goede komen van alle patiënten, ook van die in middeninkomenslanden.”