Toegang tot nieuwe HIV/aids geneesmiddelen geweigerd

Patiënten in ontwikkelingslanden moeten genoegennemen met tweede keus.
HIV/aidspatiënten in ontwikkelingslanden krijgen geen toegang tot nieuwe of verbeterde geneesmiddelen die het verschil kunnen maken tussen leven en dood, aldus Artsen Zonder Grenzen (AZG).

AZG wil zich niet neerleggen bij de standaardpraktijken van geneesmiddelenbedrijven: minder geschikte geneesmiddelen verkopen aan Afrikaanse, Aziatische en Latijns-Amerikaanse landen, en verbeterde of nieuwe geneesmiddelen voorbehouden voor landen die meer kunnen betalen. Vandaar dat AZG een rechtstreekse bestelling plaatst bij de hoofdzetel van Abbott Laboratories in Chicago, voor een nieuwe, hittebestendige versie van lopinavir/ritonavir, een geneesmiddel dat het bedrijf momenteel alleen verkoopt in de VS, tegen 9.687 USD per patiënt per jaar (gemiddelde groothandelsprijs).
“Nu het kwik geregeld klimt tot bijna 40° Celsius, en er elke dag verschillende stroompannes zijn, kunnen onze patiënten de oude versie van het geneesmiddel niet gebruiken", aldus dr. Helen Bygrave, die voor het aidsprogramma van AZG in Lagos, Nigeria werkt. "Het is wreed en ironisch dat dit geneesmiddel, dat niet gekoeld hoeft te worden, speciaal ontwikkeld lijkt voor landen als Nigeria, terwijl het uitgerekend hier niet verkrijgbaar is."

In november 2005 lanceerde Abbott in de VS een nieuwe versie van zijn proteaseremmer lopinavir/ritonavir. Deze nieuwe versie hoeft niet langer gekoeld te worden, waardoor het veel beter geschikt is voor het warme klimaat van heel wat ontwikkelingslanden waar AZG actief is. Toen AZG echter informeerde naar de prijs en de beschikbaarheid van het nieuwe product voor haar patiënten, antwoordde Abbott dat het zou wachten tot het verkrijgbaar was in Europa alvorens een verkoopvergunning aan te vragen voor de ontwikkelingslanden. Dat betekent dat het nog jaren kan duren voor het geneesmiddel beschikbaar wordt voor de mensen die er net het meeste baat bij kunnen vinden.
Lopinavir/ritonavir is een essentieel onderdeel van antiretrovirale therapie voor patiënten die moeten overschakelen op een nieuwer "tweedelijnsbehandelingsschema" omdat ze na een paar jaar resistent zijn geworden voor hun aanvankelijke combinatietherapie. Experts van de Wereldgezondheidsorganisatie bevelen dit geneesmiddel aan voor de tweedelijnsbehandeling van aids.
Bij het AZG-programma in Khayelitsha, Zuid-Afrika, had 16% van de patiënten na vier jaar een nieuw behandelingsschema nodig. Dat bewijst meteen de acute en toenemende behoefte aan recentere geneesmiddelen. Meer dan 60.000 patiënten krijgen antiretrovirale therapie, maar volgens AZG worden haar inspanningen om sommige patiënten te behandelen die nieuwere geneesmiddelen nodig hebben, gedwarsboomd door het beleid van farmaceutische firma's die er bewust mee wachten om die nieuwe geneesmiddelen beschikbaar te stellen in de ontwikkelingslanden.
Ibrahim Umoru wordt momenteel behandeld in het ziekenhuis van Lagos. Hij neemt al vijf weken de oude versie van lopinavir/ritonavir, maar zijn geneesmiddelen moeten gekoeld worden in het ziekenhuis, dat een heel eind van bij hem thuis ligt. "Ik kan onmogelijk de diesel betalen voor de generator die een koelkast doet draaien. En zonder koelkast veranderen de capsules door de hitte in klompjes die lijken op hoopjes gebruikte kauwgom. Ik heb echt de nieuwe versie van het medicijn nodig."
Abbott is echter niet van plan om het geneesmiddel op de markt te brengen in de ontwikkelingslanden. Vandaar dat AZG vandaag een bestelling heeft geplaatst voor haar projecten in Guatemala, Kameroen, Kenia, Malawi, Nigeria, Oeganda, Thailand, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Gewapend met bewijsmateriaal van industriële experts, waaruit blijkt dat de nieuwe formule goedkoper is om te produceren dan de oude, eist ze ook de laagst mogelijke prijs. Een prijs die niet hoger ligt dan het bedrag dat Abbott aan sommige ontwikkelingslanden aanrekent voor de oude versie.
In een brief aan de CEO van Abbott drongen prominente artsen/onderzoekers en aidsorganisaties uit de hele wereld er bij het bedrijf op aan om lopinavir/ritonavir "onmiddellijk" beschikbaar te stellen voor patiënten in de ontwikkelingslanden.
De huidige crisis mbt. de toegang to lopinavir/ritonavir illustreert duidelijk hoe acuut het probleem van toegang tot geneesmiddelen in de ontwikkelingslanden nog is. De prijs van de antiretrovirale eerstelijnsgeneesmiddelen is inmiddels sterk gedaald door de concurrentie van generische medicijnen. De prijs van nieuwe levensverlengende medicijnen is echter veel hoger dan die van de oude versies. Dit blokkeert de toegang in arme landen waar nochtans de meeste mensen leven die getroffen worden door aids. Indien de toegang tot geneesmiddelen afhangt van het marketingbeleid van de farmaceutische bedrijven, zullen de levens van miljoenen patiënten bedreigd blijven.
Abbott brengt dit geneesmiddel sinds 2000 op de markt onder de naam Kaletra. De oude versie is echter een zachte capsule, en dat betekent dat de patiënt meer pillen moet nemen per dag, bepaalde dingen niet mag eten en het geneesmiddel moet koelen in een warm klimaat.