Strijd tegen aids 2 keer gedwarsboomd: financiering daalt, goedkope medicatie bedreigd
“De prijs van de nieuwere medicatie die we nodig hebben, staat op het punt om explosief te stijgen. En net nu komen donoren terug op hun belofte om meer hulp tegen aids te voorzien,” zegt Dr. Gilles van Cutsem, medisch coördinator bij Artsen Zonder Grenzen voor Zuid-Afrika en Lesotho. “Wij artsen die mensen met hiv/aids behandelen, hebben het gevoel dat onze handen gebonden zijn.”
In haar meest recente advies over aids zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat mensen sneller en met betere medicijnen moeten worden behandeld. De herziene strategie roept op om mensen te behandelen voor ze ziek worden van opportunistische infecties zoals tuberculose.
Onlangs gepubliceerde gegevens over het project van Artsen Zonder Grenzen in Lesotho tonen hoe waardevol die nieuwe aanpak is: een snellere behandeling leidt tot 68 % minder sterfgevallen, 27 % minder nieuwe ziekten, 63 % minder ziekenhuisopnames en 39 % minder gemiste behandelingen.
De strategie voor een snellere behandeling is niet alleen goed voor individuen, maar ook voor de samenleving: als mensen met hiv vroegtijdig worden behandeld, wordt de ziekte immers minder besmettelijk en is er minder kans dat ze op anderen wordt overgedragen. Uit onderzoek in Afrika blijkt dat de behandeling van aids de overdracht van het virus bij heteroseksuelen met 92 % kan verminderen.
“Het wordt steeds duidelijker wat we moeten doen om het tij van deze epidemie te doen keren,” aldus van Cutsem. “Maar net wanneer we het potentieel beginnen te zien van de laatste behandelingsadviezen, stagneert de financiering van de donoren.” Zelfs Zuid-Afrika, een land met een gemiddeld inkomen en het grootste antiretrovirale programma ter wereld, zal het moeilijk hebben om de aanbevelingen van de WHO in te voeren als hun aanvraag voor de tiende ronde van het Wereldfonds niet wordt goedgekeurd.”
Het Wereldfonds kreeg onlangs slechts 11,7 miljard USD, hoewel het 20 miljard USD nodig heeft. Het door de VS gefinancierde PEPFAR-programma, dat minstens de helft van de mensen ondersteunt die in ontwikkelingslanden voor hiv/aids worden behandeld, zal voor het derde jaar op rij geen stijging in fondsen zien.
Tegelijkertijd krijgen bedrijven die gepatenteerde producten maken oneerlijke voordelen in rijke landen, waardoor de toegang tot generische geneesmiddelen beperkt wordt en de prijzen de hoogte ingaan. Tachtig procent van de aidsmedicatie die Artsen Zonder Grenzen gebruikt om 160.000 mensen te behandelen, komt van generische producenten in India.
Dat land wordt niet voor niets de ‘apotheek van de derde wereld’ genoemd. Meer dan tachtig procent van de door donoren gefinancierde aidsmedicatie wereldwijd komt daar vandaan. India’s huidige positie als belangrijkste producent van betaalbare geneesmiddelen werd al bedreigd door de regels van de Wereldhandelsorganisatie, die het land verplichten om patenten toe te kennen voor medicijnen.
India beschikt echter over een wetgeving die in het belang van de volksgezondheid strikte beperkingen oplegt aan wat wel en niet gepatenteerd kan worden. Multinationale farmaceutische bedrijven hebben die wet proberen te omzeilen, zonder succes, en nu gooit de EU zich samen met hen in de strijd.
Als onderdeel van de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord met India probeert de EU onder meer 'gegevensexclusiviteit' af te dwingen. Die maatregel zou de mogelijkheden van generische producenten om betaalbare geneesmiddelen op de markt te brengen, nog meer beknotten. Als de EU haar slag thuishaalt, wordt het bijzonder moeilijk om aan betaalbare generische versies van nieuwere medicijnen te komen, die nochtans belangrijk zijn in de strijd tegen hiv/aids.
“We kunnen het ons niet veroorloven om toe te kijken hoe rijke landen ons meer en meer verhinderen om mensen met hiv/aids te behandelen,” aldus Dr. Tido von Schoen-Angerer, directeur van de Campagne voor de toegang tot Basisgeneesmiddelen van Artsen Zonder Grenzen. “Daarom roepen we mensen op om hun stem te laten horen, om te laten weten dat ze er niet mee akkoord gaan dat de Europese Commissie zich voor de kar van de farmaceutische industrie laat spannen.”
Artsen Zonder Grenzen biedt al sinds 2000 behandeling met aidsremmers en behandelt vandaag meer dan 160.000 mensen met hiv/aids. Vandaag worden vijf miljoen mensen in ontwikkelingslanden behandeld. Dat is een belangrijke vooruitgang, maar er staan nog steeds 10 miljoen mensen in de rij, die de komende jaren zullen sterven als ze geen behandeling krijgen.