Nieuw HIV/aidsprogramma in Lesotho

In januari 2006 lanceerde AZG in Lesotho een nieuw HIV/aidsprogramma. Hiermee wil de organisatie gratis HIV/aidsbehandelingen aanbieden aan zoveel mogelijk mensen in een landelijk district ten zuiden van de hoofdstad Maseru. AZG wil ook de plaatselijke gezondheidswerkers opleiden om het aantal doden door HIV te verminderen, en de levens van mensen met HIV/aids te verlengen.

Lesotho telt het derde hoogste percentage HIV-patiënten ter wereld: 29,8% van alle volwassenen is er besmet. Enkel Botswana en Swaziland zijn zwaarder getroffen. Lesotho is bovendien het armste land van de drie. Zo’n 330.000 volwassenen en 27.000 kinderen zijn besmet met HIV/aids, op een bevolking van iets meer dan 2 miljoen inwoners. In 2003 overleden 29.000 personen aan de gevolgen van aids, of ongeveer 1,5% van de totale bevolking. De belangrijkste oorzaken van de HIV-epidemie zijn de algemene armoede en de migratie van werknemers, en helaas zijn er geen tekenen van stabilisatie. HIV en aids hebben een uitgesproken en vernietigende impact op alle aspecten van de samenleving, waaronder gezondheid, onderwijs, landbouw en de algemene economische ontwikkeling.
In Lesotho heeft ruim 15% van de mensen met een HIV/aidsbesmetting, ongeveer 60.000 personen, dringend behoefte aan een behandeling met antiretrovirale (ARV) middelen. Momenteel krijgen echter slechts 8.000 mensen ARV’s toegediend. Niettemin bestaat er een ernstig engagement vanwege de regering om de HIV/aidscrisis in het land aan te pakken en om de toegang tot behandeling uit te breiden.
Onderzoek en eerste stappen
In augustus 2005 ondernam AZG een ‘verkennend onderzoek’ om meer zicht te krijgen op de algemene noden, de bredere context, en de lokale acties tegen HIV/aids. Het team ontmoette nationale overheden, VN-agentschappen, HIV/aidspatiënten en behandelingsverstrekkers. Er werd een bezoek gebracht aan diverse gezondheidscentra. Dit onderzoek leidde tot de beslissing om het programma op te starten, en wees op een aantal uitdagingen die AZG te wachten stonden: een gebrek aan personeel in de gezondheidssector, complexe trainingen, een beladen stigma voor mensen met HIV, weinig kennis over behandelingen en belemmerende honoraria op alle niveaus van de gezondheidszorg.
“Het doel bestaat erin om het ziekte- en sterftecijfer door HIV-gerelateerde aandoeningen in Lesotho terug te dringen, door het invoeren van een gratis en allesomvattende verzorging en behandeling bij HIV/aids, waaronder ARV’s”, verklaart Rachel Cohen, projectcoördinator. “We richten onze aandacht op het landelijke district Scott, rond de stad Morija, 40 km ten zuiden van de hoofdstad Maseru, dat ongeveer 220.000 inwoners telt. We willen een gedecentraliseerd programma opzetten dat de nadruk legt op verplegend personeel, met gratis HIV/aidsverzorging en behandelingen in de 14 gezondheidscentra en ziekenhuizen van het district. We willen hiermee de ervaring van AZG in het Zuid-Afrikaanse Khayelitsha en Lusikisiki overzetten naar de realiteit van dit land. Het AZG-team bestaat voornamelijk uit Zuid-Afrikaanse medewerkers die al voor AZG in Khayelitsha werkten.”
In januari 2006 stelde AZG een medisch, logistiek en administratief team samen en bezocht het medische centra in Scott. Bedoeling was voorafgaand onderzoek te verrichten naar de klinische kennis van het verplegend personeel, het aanbod diensten in de eerstelijnszorg, en naar de basisinfrastructuur, waaronder de beschikbaarheid van geneesmiddelen, communicatiesystemen, transport van bloedstalen, beschikbaarheid van elektriciteit en schoon water, enz. Cohen voegt er nog aan toe: “We ontmoetten ook plaatselijke gezondheidswerkers en leden van steungroepen van mensen met HIV/aids, om een idee te krijgen van de betrokkenheid van de gemeenschap bij HIV/aids in de omliggende dorpen, en om de ziekenhuizen voor te bereiden op de verzorging en behandeling die de daaropvolgende weken ingevoerd zouden worden”.
Volgens het ministerie van Gezondheid en Sociale Zaken is het AZG-programma het eerste dat in Lesotho gratis en op grote schaal verzorging en behandelingen voor HIV/aids, waaronder ARV, verstrekt op het niveau van de eerstelijnszorg. De uitdaging is enorm.
Opbouwen van lokale kennis en mogelijkheden
Begin februari organiseerde AZG een vierdaagse opleiding voor verplegend personeel van Scott met als onderwerp het gebruik van ARV’s op het niveau van de eerstelijnsgezondheidszorg. Dit was een follow-up voor de vijfdaagse training rond opportunistische infecties en andere HIV-gerelateerde aandoeningen die in november 2005 georganiseerd werd, en door dezelfde mensen werd bijgewoond.
Onmiddellijk na de training startte AZG met de klinische activiteiten in het ziekenhuis. Een mobiel team bestaande uit een dokter en twee verpleegkundigen begon met elke week een bezoek te brengen aan ieder gezondheidscentrum, en er mensen te verzorgen met HIV. Ter plaatse wordt ook supervisie en opleiding voor verplegend personeel, plaatselijke gezondheidswerkers en andere zorgverstrekkers voorzien. De mensen van het team wisselen elkaar af, en verzorgen minstens twee dagen per week de zwaar zieke patiënten in het ziekenhuis van Scott. Ze ondersteunen er verder het personeel om de verzorging en behandeling voor HIV/aids te integreren in de bestaande ziekenhuisactiviteiten.
Begin februari leverde AZG ook een lading noodzakelijke geneesmiddelen voor de preventie en behandelingen van opportunistische infecties. Verder ontving het de eerste lading antiretrovirale geneesmiddelen, en zorgde het voor de aankoop van en de opleiding voor het gebruik van de nieuwe CD4-machine voor het ziekenhuislaboratorium, dat dienst zal doen als referentielaboratorium voor het volledige gezondheidsdistrict.
Cohen benadrukt dat AZG verder gaat dan het alleen maar toedienen van antiretrovirale middelen: “We bevorderen en decentraliseren ook vrijwillige hulp en testing, verbeteren het bestaande programma om de overdracht van moeder op kind te voorkomen. Verder willen we de beheersing van opportunistische infecties, in het bijzonder tuberculose die de belangrijkste doodsoorzaak is voor mensen met aids, verbeteren en decentraliseren, en de kennis, gezondheidsopvoeding en preventie rond aids op gemeenschapsniveau ondersteunen.”
Hopelijk zal de aanwezigheid van AZG in Scott niet alleen leiden tot een vermindering van vroegtijdige en nodeloze sterfte van mensen met het virus, maar op langere termijn ook tot het mobiliseren van gemeenschappen rond de behandeling van HIV/aids, en tot een verhoogde kennis bij verpleegkundigen en lokale gezondheidswerkers en andere betrokkenen. Alleen op die manier is er voldoende kracht om samen met patiënten de strijd aan te gaan tegen deze verwoestende ziekte.