In Burundi: “NEEN!” tegen seksueel geweld

Op vrijdag 19 juni gaf AZG de leiding van het Seruka Centrum voor seksueel geweld in de stad Bujumbura in handen van het ISV (Initiative Seruka pour les victimes de vol). Deze organisatie werd in 2008 door Burundese AZG-medewerkers opgericht ten voordele van slachtoffers van seksueel geweld. Dr. Vastine Toyota Niyonsenga werkt als arts in het Seruka Centrum. Met dit verhaal van een jonge patiënte benadrukt zij het belang van het sensibiliseringswerk van dit centrum.

OYA! betekent “NEEN!” in het Kirundi, de officiële taal van Burundi. Het is ook de naam van de organisatie waarbij ik werk. OYA! telt enkele duizenden leden. Het is ontstaan uit het ISV, dat net de leiding van het Seruka Centrum heeft overgenomen. OYA! werd opgericht om “NEEN” te zeggen tegen verkrachting.
Seksueel geweld maakt diepe littekens in je hart. Zelfs toen ik nog niet bij OYA! aangesloten was, gaf de naam van de organisatie precies weer wat ik voelde. We moeten aan de bevolking duidelijk maken dat verkrachting een medische noodsituatie is, maar ook een misdaad die een straf verdient.
Een tijdje terug, op een vrijdag in de vooravond, kwam de 25-jarige Claire* het Seruka Centrum binnen. Ik voelde onmiddellijk met haar mee, de tranen rolden immers van haar gezicht. Ik begon meteen met haar te praten en haar te kalmeren, en daarna gaf ik haar een preventieve behandeling tegen hiv/aids, wat medisch gezien prioritair was. Hoewel het Centrum 24 uur per dag geopend blijft, opteerde ze er toch voor naar huis te gaan en de volgende dag voor verdere behandeling terug te keren.
Zoals afgesproken zag ik haar de volgende dag op een stoel in onze wachtzaal zitten. Ze nam bovendien zelfs deel aan een sessie over gezondheid die ons team aanbood.
De medische consultatie verliep nog erg emotioneel, want ik moest haar een aantal vragen stellen. Stukje bij beetje werd ze rustiger. Zo vertelde ze mij: “Gisteren rond 15u viel een vriend uit de buurt mij aan. Hij verkrachtte me. Ik voel me zo misbruikt. Ik voel me zo vuil …”
Ik luisterde en liet haar haar emoties onder woorden brengen. Ze stelde heel wat vragen en we probeerden haar gerust te stellen. In de loop van dit alles ­– haar aankomst, de medische consultatie en de psychologische sessie ­– werd ze geleidelijk rustiger.  We drongen erop aan de moed niet te laten zakken.
Claire vertelde ons dat ze op de radio al vaak over Seruka had horen praten, en over hoe belangrijk het is na een verkrachting meteen naar dit centrum te gaan. Dankzij de sensibiliseringsactiviteiten van OYA! ontdekte zij dat ze er niet alleen voor stond en dat er een plaats bestond waar ze hulp kon krijgen.
Sensibilisering is van immens belang. Naast onze activiteiten in het Seruka Centrum, doen we ook aankondigingen op de radio. Zo kunnen we niet alleen de stad Bujumbura, maar ook de rest van het land bereiken. In Bujumbura en omstreken werken sensibiliseringsgroepen op lokaal buurtniveau. We hebben toneelgroepen opgericht en liedjes geschreven om onze boodschap te helpen verspreiden.
Elke week trekken de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de sensibilisering naar de verschillende buurten om toezicht te houden op al deze activiteiten. Daarnaast leiden ze nieuwe mensen voor het sensibiliseringsteam op. Deze activiteiten lonen zeker de moeite: vandaag had bijna 60% van de mensen die in het Seruka Centrum aankwamen, eerder al over dit centrum gehoord.
Net als de anderen in het Centrum krijgt Claire alle medische en psychologische steun die we kunnen aanbieden. Binnen de besloten muren van ons centrum beginnen de mensen aan een tocht die hen de kans geeft er terug bovenop te raken, verder te leven, de draad terug op te nemen en zichzelf te beschermen.
* Naam aangepast.
Elke maand biedt het Seruka Centrum medische en psychologische bijstand aan ongeveer 130 slachtoffers van verkrachting.

Vijf weken lang geeft Artsen Zonder Grenzen het woord aan slachtoffers van seksueel geweld. De organisatie heeft in verschillende landen projecten lopen om deze mannen, vrouwen en kinderen medisch, mentaal en sociaal te helpen. In maart publiceerde Artsen Zonder Grenzen het rapport 'Gebroken Levens' over wereldwijd seksueel geweld.

> Bezoek de website 'Gebroken Levens'