Farmaciereus Novartis probeert Indische patentwetgeving weer te ondermijnen

New Delhi, 5 september 2011 – Novartis stapt morgen naar het Indische Hooggerechtshof in een laatste poging om een belangrijk element in de Indische patentwetten te ondermijnen. Het gaat om een bepaling die specifiek ontworpen werd om te voorkomen dat farmaceutische bedrijven misbruik maken van patenten op gekende medicijnen. Als het bedrijf in zijn opzet slaagt, zou dat enorme gevolgen hebben voor de toegang tot betaalbare medicijnen in de derde wereld, zegt Artsen Zonder Grenzen.

“Novartis probeert de Indische patentbureaus aan handen en voeten te binden. Novartis wil dat ze niet langer patenten kunnen afwijzen voor nieuwe vormen van oude geneesmiddelen, die nochtans geen betere therapeutische werking hebben,” zegt Leena Menghaney, Indisch manager voor de campagne van Artsen Zonder Grenzen voor toegang tot basisgeneesmiddelen. “Het systeem dat we nu hebben is niet perfect, maar het voorkomt wel dat farmaceutische bedrijven ongerechtvaardigd een monopolie van twintig jaar kunnen krijgen telkens als ze een nieuw gebruik of een nieuwe vorm verzinnen voor een bestaand geneesmiddel. Novartis wil die beveiliging uitschakelen, ongeacht welke gevolgen dat kan hebben voor de volksgezondheid.”

Novartis betwist een deel van de patentwetgeving in India – artikel 3(d) – dat samen met andere bepalingen in die wetgeving stelt dat een nieuwe vorm van een bestaand geneesmiddel enkel gepatenteerd kan worden als het niet duidelijk beter en efficiënter is dan de bestaande middelen. Toen India in het kader van haar lidmaatschap van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in 2005 patenten op geneesmiddelen moest invoeren, deed het land dat op een manier die een evenwicht zocht tussen privaat patentrecht en de volksgezondheid.

Als Novartis erin slaagt de interpretatie van artikel 3(d) te verzwakken, met als bedoeling een patent te behalen op een specifiek zout in het kankermedicijn imatinib, moet India plots veel meer patenten toewijzen dan het momenteel doet of onder internationale handelsregels zou moeten doen. Dat zou ertoe kunnen leiden dat de generische concurrentie voor veel essentiële geneesmiddelen gewoon stopt en dat de prijs voor die middelen, zowel in India als in ontwikkelingslanden, zeer hoog blijft. 

"De meeste betaalbare kwaliteitsmedicijnen die in de derde wereld worden gebruikt, komen uit India. Daarom zouden de gevolgen niet stoppen aan de landsgrenzen," zegt Tido von Schoen-Angerer, directeur van de Campagne voor Toegang tot Basisgeneesmiddelen. “Niet enkel kankerpatiënten in India zouden de gevolgen dragen; er is een reëel gevaar voor de derde wereld, voor alle patiënten.”

“We hebben al gezien welke voordelen de Indische patentwetgeving in de praktijk had voor de volksgezondheid,” zegt Leen Menghaney. “Dankzij artikel 3(d) zijn patentaanvragen voor kindvriendelijke vormen en combinaties met vaste dosissen antiretrovirale geneesmiddelen afgewezen. Dat zijn de medicijnen die generische concurrentie nodig hebben om betaalbaar te zijn."

Artikel 3(d) is echter al lang een doorn in het oog voor farmaceutische bedrijven. In 2006 besliste het Indische patentbureau dat Novartis geen patent verdiende voor imatinib mesylate (Gleevec) omdat de aanvraag handelde over een nieuwe vorm van een geneesmiddel dat te oud was om in India een patent te kunnen krijgen. Het bedrijf begon aan een serie rechtzaken met als doel artikel 3(d) ongrondwettelijk te laten verklaren. In 2007 verloren ze die zaak, net als de beroepsprocedure voor het patent in 2009. Novartis probeert nu te verkrijgen dat de woorden “therapeutische werking” zo worden geïnterpreteerd dat zelfs kleine veranderingen aan een oud medicijn - zoals imatinib mesylate - patenteerbaar worden.

“Beslissingen die door het Indische patentbureau en de Indische rechtbanken worden gemaakt, zijn een kwestie van leven en dood voor mensen die leven met hiv/aids,” aldus Loon Gangte van het Delhi Network of Positive People (DNP+). “We hangen af van de beschikbaarheid van betaalbare aidsmedicijnen en andere betaalbare geneesmiddelen van generische producenten in India om te overleven en gezond te blijven."

In 2006 lanceerde Artsen Zonder Grenzen de campagne Novartis Drop the Case, in een poging de Zwitserse farmaceuticagigant te overtuigen om de rechtszaak tegen de Indische regering te laten vallen. Bijna een half miljoen mensen ondertekenden een petitie die aan het bedrijf werd overhandigd. Novartis zette de zaak echter verder, maar verloor ze in 2007.

Update op 7 september 2011
De zaak is uitgesteld, omdat de rechter is afgetreden. Dat gebeurde nadat activisten bij de regering hadden aangeklaagd dat de rechter niet onpartijdig kon zijn, omdat hij conferenties over intellectuele eigendomsrechten had bijgewoond die onder andere door Novartis georganiseerd waren. De rechter trad daarop zelf af. Het hof heeft nu het proces opgestart om een nieuwe rechter aan te duiden voor deze zaak.