Eerste patent in patentenpool voor aidsremmers

De National Institutes of Health (NIH) van de VS kondigde gisteren aan dat het een patent op de aidsremmer darunavir in de zogenaamde patentenpool zal stoppen. De patentenpool is een mechanisme dat aidsremmers beter beschikbaar moet maken in ontwikkelingslanden. Het initiatief van de NIH is een signaal voor de farmaceutische bedrijven om ook hun patenten in de pool te stoppen.

“Er bestaat duidelijk politieke steun voor de patentenpool. De NIH zal zijn hele gamma met aidsremmers evalueren om ook andere patenten in de patentenpool te stoppen. Dat is erg veelbelovend,” zegt dr. Tido von Schoen-Angerer, directeur van Campagne voor Toegang tot Basisgeneesmiddelen van Artsen Zonder Grenzen.
“Maar een enkel patent is niet genoeg om een goedkopere versie van het geneesmiddel te kunnen maken. We moeten dit verder opbouwen. De verantwoordelijkheid ligt bij de farmaceutische bedrijven die patenten op deze en andere belangrijke aidsremmers bezitten, om die ook in de patentenpool te stoppen.”
Dit patent van de NIH maakt generische versies van darunavir nog niet mogelijk, omdat Tibotec, eigendom van Johnson & Johnson, nog extra patenten op darunavir bezit.
Artsen Zonder Grenzen behandelt 160.000 mensen met aidsremmers. Dat is maar mogelijk dankzij de beschikbaarheid van goedkopere, generische versies van aidsremmers. Maar het gebrek aan toegang tot nieuwe aidsremmers is een dreigende gevaar voor onze patiënten.
“Voor hiv/aids moet je levenslang behandeld worden. En omdat patiënten na verloop van tijd resistent worden tegen sommige medicatie, hebben ze nieuwe aidsremmers nodig – maar die zijn erg duur”, zegt Peter Saranchuk, hiv/aids-arts voor Artsen Zonder Grenzen in Zuid-Afrika. “De generische productie wordt gehinderd door de intellectuele eigendomsrechten. De patentenpool kan die hindernissen helpen overwinnen, maar dan moeten de licenties wel gelden voor alle ontwikkelingslanden.”
Het is daarom belangrijk dat het patent van de NIH ook geldt voor landen met gemiddelde inkomens. Veel van deze landen hebben veel hiv/aidspatiënten die behandeld worden, maar komen niet in aanmerkingen voor de prijsverminderingen die armere landen wel krijgen van de farmaceutische bedrijven.Dat maakt de toegang tot gepatenteerde medicijnen erg moeilijk.
“De enige indicator om de patentenpool te beoordelen, is de impact ervan op het leven van patiënten,” zegt von Schoen Angerer. “Als bedrijven de toegang tot nieuwe geneesmiddelen echt willen verbeteren, dan moeten ze de patenten die generische productie onmogelijk maken vrijmaken. De klok tikt voor de patiënten. Daarom moeten landen ook dwangmaatregelen overwegen. Dat is perfect legaal in het internationale recht, en het zal des te belangrijker worden als bedrijven weigeren de patentenpool te steunen.”
De steun van de regering van de VC aan de patentenpool is belangrijk, niet in het minst omdat het het principe steunt dat publiek gefinancierd onderzoek van publiek nut moet zijn. De regering moet nu erkennen dat nog meer nodig is, en moet ook de budgetten voor het Wereldfonds en PEPFAR om hiv/aids te bestrijden optrekken.