Betaalbare geneesmiddelen komen in gedrang

AZG heeft vandaag de landen van Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika opgeroepen om de pogingen af te keuren die de VS ondernemen in de onderhandelingen over de Vrijhandelszone van Amerika (Free Trade Area of the Americas of FTAA). De VS wil de bescherming van de intellectuele eigendom (IE) uitbreiden tot buiten de algemeen geldende normen. AZG lanceert een campagne die vraagt dat IE-bepalingen helemaal zouden worden geweerd uit de voorgestelde regionale handelsovereenkomst – een standpunt dat ook Brazilië openlijk inneemt.

De lopende FTAA-onderhandelingen pogen de grootste vrijhandelszone ter wereld te creëren: een markt van 13 triljoen USD die 34 landen omvat in Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika en de Caraïben. Het voorgestelde akkoord omvat voorlopige bepalingen over de intellectuele eigendom die de toegang tot betaalbare geneesmiddelen sterk zouden beperken door de invoering van IE-regels die strenger zijn dan waar ook ter wereld.
“De mensen in Guatemala hebben nu al schrikbarend weinig toegang tot basisgeneesmiddelen,” zegt Luis Villa, landverantwoordelijke van de AZG-projecten in Guatemala. “Er zijn 67.000 HIV/aids-patiënten in Guatemala, maar slechts 1.500 van hen krijgen een antiretrovirale behandeling. AZG behandelt bijna een derde van deze mensen met degelijke generische geneesmiddelen. Als de mogelijkheid om generische medicijnen te kopen wordt ingeperkt, wordt het bijna onmogelijk om HIV/aids-patiënten te behandelen. Bijgevolg zullen er vele sterven.”
Het akkoord van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) over de handelsgebonden aspecten van intellectuele eigendomsrechten (TRIPS - Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) bevat waarborgen die ervoor zorgen dat de bescherming van de intellectuele eigendom geen belemmering vormt voor de toegang tot cruciale producten zoals levensreddende medicijnen. De verklaring van Doha (Qatar) in 2001 over TRIPS en volksgezondheid herbevestigde het belang van deze bepalingen door te stellen dat de bescherming van de volksgezondheid voorrang krijgt op commerciële privé-belangen. Deze universele verbintenis werd gesteund door alle landen die momenteel deelnemen aan de FTAA-onderhandelingen.
Het voorgestelde FTAA-akkoord gaat echter veel verder dan de normen die werden vastgelegd in het TRIPS-akkoord. De VS stellen bijvoorbeeld voor de octrooibepalingen langer te laten gelden dan de 20 jaar die TRIPS bepaalt, en de omstandigheden te beperken waaronder dwanglicenties kunnen worden toegekend.
Deze ‘TRIPS-plus’ bepalingen zouden de toegang tot betaalbare vormen van levensreddende geneesmiddelen op het Amerikaanse continent dramatisch beperken. De gevolgen voor miljoenen mensen die aan HIV/aids en andere ziekten lijden, zouden rampzalig kunnen zijn.
“AZG heeft van dichtbij de schadelijke effecten gezien van een sterke bescherming van octrooirechten in ontwikkelingslanden,” zegt Bernard Pécoul, directeur van AZG’s ‘Campagne voor de Toegang tot Basisgeneesmiddelen’. “Door de concurrentie van generische geneesmiddelen komen levensreddende medicijnen stilaan binnen het bereik van de mensen. Als de FTAA nu strengere regels oplegt, zullen de geneesmiddelenprijzen onvermijdelijk de hoogte in schieten. Ontwikkelingslanden moeten aan heel wat druk weerstaan om op te komen voor de gezondheid van hun bevolking.”
Concurrentie van generische medicijnen is het belangrijkste, doeltreffendste en sterkste middel om de geneesmiddelenprijzen omlaag te krijgen in de landen op het Amerikaanse continent en elders waar de mensen slechts een laag of matig inkomen hebben. Door onlangs afgeronde onderhandelingen tussen tien Latijns-Amerikaanse landen en farmaceutische bedrijven, zakten de prijzen voor een antiretrovirale behandeling van niet minder dan 5.000 USD tot 365 USD per patiënt per jaar. Overheden konden tot 93% besparen doordat zij bij producenten van generische medicijnen konden kopen. Door de IE-bescherming te verhogen, zal de FTAA deze prijsevolutie tenietdoen en zal de toegang tot geneesmiddelen worden ontzegd aan hen die ze het hardst nodig hebben.
Vandaag publiceert AZG ‘Trading Away Health’ (‘Handel ten koste van gezondheid’), een rapport over de gevolgen die FTAA heeft voor de toegang tot geneesmiddelen. Tegelijk werd een internationale petitie gelanceerd die handelsministers oproept hun verplichtingen na te komen door de volksgezondheid voorrang te geven op commerciële belangen en IE uit de FTAA te houden. Geneesmiddelen mogen nooit luxeproducten zijn. Wie het rapport wil raadplegen, de petitie wil onderteken of meer informatie wenst, kan terecht op www.accessmed-msf.org