AZG opent medisch centrum voor basisgezondheidszorg in het noordoosten van Tsjetsjenië

Al jaren staat het conflict in de republiek Tsjetsjenië, in het zuiden van de Russische Federatie, in de top 10 van AZG's onderbelichte humanitaire crises. Dit bittere conflict gaat de meeste mensen totaal voorbij. Toch is de impact van bijna twaalf jaar van isolatie en verwaarlozing maar al te duidelijk zichtbaar in de belabberde algemene gezondheidssituatie en in de moeite die het de mensen hier kost om passende gezondheidszorg te ontvangen.

Op 30 mei 2006 opende AZG een kliniek voor basisgezondheidszorg in het uiterst noordoostelijke stadje Karagalinskaya. In het stadje en diens omgeving wonen zo'n 17.000 mensen, en in Karagalinskaya heerst een sfeer van eenzaamheid en verwaarlozing. Of, om met Dr. Abubakar Voskaev, de Tsjetsjeense arts en medisch supervisor, te spreken: "Deze regio is grotendeels aan zijn lot overgelaten, er wordt helemaal niets in geïnvesteerd. Grozny, de stad die ten tijde van de zware conflicten zwaar werd gebombeerd, wordt tenminste nog min of meer heropgebouwd, maar hier worden de wegen niet eens gerepareerd. En in sommige gezondheidsfaciliteiten is er zelfs al sinds de Sovjettijd niets meer gerepareerd."

Karagalinskaya ontsnapte weliswaar aan de grootschalige vernietiging van zoveel andere steden in Tsjetsjenië, waarvan vele zwaar gebombardeerd waren, maar desondanks zijn toch nog tien gebouwen van het enige ziekenhuis volledig met de grond gelijk gemaakt. Ondanks beloften dat zij weer zouden worden heropgebouwd en dat het ziekenhuis in 2006 zou worden gerepareerd, is daarvan nog niets te merken. Een plaatselijke polikliniek, die kampt met een hopeloos personeelstekort, is alles wat er nog over is.
Karagalinskaya ligt middenin een gebied van uitgestrekte vlakten op hooguit twintig kilometer van de grens met het uiterst instabiele Dagestan. De hoofdstraat is de enige geplaveide straat. De bevolking verdient een karige boterham met de verkoop van wat fruit en groenten - hoofdzakelijk tomaten en watermeloenen - of vist wat eten bij elkaar in de nabijgelegen rivier Terek. Er is hier maar weinig werk, zodat hooguit 20% van de bevolking betaald werk heeft en hele groepen jongeren lusteloos rondhangen.
AZG's kliniek voor basisgezondheidszorg, die de bevolking binnen een straal van 30 km moet bedienen, is gevestigd in een bescheiden vierkamerwoning van traditioneel rode baksteen met een open binnenplaats. Naast de gehavende blauwe poort van de kliniek staan ruwhouten banken waarop de patiënten op hun beurt wachten - de eerste dag dat de kliniek haar deuren opende, waren de rijen onverwacht lang, want veel patiënten waren bang dat AZG wel weer snel zou verdwijnen. Water wordt opgepompt uit een put in de compound. Gas komt van het openbare gasnet, maar elektriciteit is slechts sporadisch voorhanden. Het team heeft de ruimte onderverdeeld in klinische consultatiekamers en kamers om in te wonen en te slapen.
De kliniek beschikt over een gynaecologe, een kinderarts, een huisarts en twee verpleegkundigen, die in de eerste maand gemiddeld 70 patiënten per dag te behandelen kregen. Het voltallige team komt uit andere delen van Tsjetsjenië, maar reist elke maandagmorgen naar Karagalinskaya om daar de hele week te blijven. Pas op vrijdag keren zij weer terug naar hun families. De kliniek functioneert achtenhalf uur per dag en eenvoudige bloedsuikeronderzoeken worden ter plaatse uitgevoerd.
AZG heeft op de binnenplaats van het huis een kleine apotheek gebouwd, van waaruit zij gratis medicijnen verstrekt, zodat de bevolking een veilig alternatief heeft voor de maar al te vaak vervalste en altijd peperdure geneesmiddelen in de plaatselijke apotheken en markten. Sterilisatie van instrumenten gebeurde tot nu toe in de AZG-kliniek in Grozny, maar vanwege de grote vraag naar de diensten van de gynaecoloog zal binnenkort ter plekke een kleine autoclaaf worden geïnstalleerd.
De AZG-artsen in Karagalinskaya hebben de medische aanwezigheid in de plaats meer dan verdubbeld. De enige plaatselijke polikliniek van het ministerie van Volksgezondheid heeft maar twee kinderartsen (waarvan één deeltijds), één deeltijdse huisarts en geen enkele gynaecoloog - bij verre na niet genoeg om aan de behoeften van de bevolking te voldoen. In termen van gezondheidszorg is immers een van de rampzaligste gevolgen van de oorlog in Tsjetsjenië wel dat de republiek bijna geen medisch personeel meer overheeft, nu velen van hen naar Rusland of het buitenland zijn getrokken.
Om de zaak nog te verergeren, verdient het door het ministerie betaalde personeel maar zo'n 100 euro per maand. Hiervan kan maar nauwelijks één persoon rondkomen, laat staan een heel gezin. Het is dan ook niet zo'n verrassing dat deze artsen hun inkomen aanvullen door hun patiënten te vragen om 'bijdragen' voor hun medische behandeling - soms verlangen zij zelfs dat zieke patiënten zelf de benzine betalen om hen naar een gezondheidsstructuur te vervoeren. Dergelijke vergoedingen van artsen zitten zo in hun cultuur ingebakken dat, zoals Abubakar uitlegt, "wie geen geld heeft gewoon niet naar de dokter gaat - uit schaamte".
Een analyse van de medische caseload in de eerste maand toont duidelijk aan dat de bevolking aan ziekten lijdt die het gevolg zijn van verwaarlozing. Dr. Voskaev: "als ik vergelijk wat AZG in Karagalinskaya ziet met datgene wat onze artsen in Grozny en Ingoesjetië te zien krijgen, zou ik zeggen dat de situatie hier erger is. Veel van deze mensen zijn gewoon al in geen jaren meer bij een dokter geweest".
Het aantal hart- en vaatziekten is ongewoon hoog - zo'n 25% van de patiënten heeft deze aandoening als eerste diagnose, wat symptomatisch is voor een opeenhoping van onbehandelde problemen. En ook het grote aantal patiënten met seksueel overdraagbare infecties (die in de eerste maand maar liefst zo'n 70% van de caseload van de AZG-gynaecologe uitmaakten) vormen het bewijs dat deze mensen al enige tijd niet in contact zijn geweest met enige mate van gezondheidszorg.
De armoede in het gebied blijkt ook uit het profiel van de kinderziekten. Dr. Matthew Reid, Medisch Coördinator van AZG in Rusland, verklaart: "onze kinderarts heeft bij haar patiëntjes een opvallend groot aantal problemen met hartkleppen geconstateerd. Dit hangt volgens ons rechtstreeks samen met de vele gevallen van bloedarmoede bij kinderen (bijna 50% van hen heeft dit als eerste of tweede diagnose). En bloedarmoede is natuurlijk een ziekte die veroorzaakt wordt door een slechte voeding, een tekort aan ijzer en het uitblijven van een behandeling voor simpele darmwormen - stuk voor stuk problemen van een verarmde bevolking met weinig of geen medische verzorging."
En hoewel de stad de frequente gevechten en veiligheidsoperaties bespaard blijft die overal elders in Tsjetsjenië dagelijkse kost zijn, is de veiligheidssituatie ook niet helemaal stabiel te noemen. Er zijn onlangs enkele schietincidenten geweest, en soms moest het team voor zijn eigen veiligheid worden geëvacueerd. Dr. Reid is van mening dat de instabiele situatie ook weer gevolgen kan hebben voor de gezondheid van de mensen: "onze patiënten kampen heel vaak met maagzweren, wat volgens mij rechtstreeks verband houdt met het moeten leven met de spanningen van het conflict, vermeerderd met de spanningen van de dagelijkse strijd om te overleven.'