Een mobiel complex voor oorlogschirurgie
De impact van kogels, granaatscherven of explosies op het menselijk lichaam is verwoestend. Wie oorlogsgeweld overleeft, heeft zo snel mogelijk medische hulp nodig. Om daarbij te helpen, ontwikkelde Artsen Zonder Grenzen een chirurgisch complex, dat relatief eenvoudig en snel verplaatst kan worden. Een eerste, veel kleinere versie van dit operatiekwartier gebruikten onze teams in 2017 om gewonden te verzorgen bij de slag om Mosoel (Irak). Daar behandelden we 400 patiënten, met zo’n 840 chirurgische ingrepen. Gebaseerd op die ervaring, werd deze tweede versie gebouwd, waarmee we in de toekomst nog efficiënter oorlogsgewonden kunnen helpen.
Installatie
De containers kunnen per schip, per vliegtuig, per vrachtwagen of zelfs per helikopter naar het terrein worden gebracht. Als alle containers ter plaatse zijn, volstaat een team van zes opgeleide medewerkers van Artsen Zonder Grenzen en een dertigtal arbeiders om het hele operatiekwartier te installeren. In minder dan een dag tijd moet alles klaar zijn om de chirurgische teams zo snel mogelijk operaties te laten uitvoeren.
Het complex omvat niet alleen een operatiekamer, maar ook:
- een tent waar de spoedgevallen worden getrieerd
- een ruimte voor stabilisatie en reanimatie
- een ruimte waar de patiënt wordt voorbereid op zijn operatie
- een ruimte waar hij nadien weer bijkomt
- een afdeling intensieve zorg
- een ruimte waar chirurgisch materiaal gesteriliseerd wordt
- een apotheek
- een opslagruimte voor materiaal
- een aantal containers tussenin die zorgen voor een vlotte doorstroming
De operatiekamer is uitgerust met het nodige materiaal: een beademingsmachine, een monitor, operatielampen, een operatietafel en chirurgische instrumenten. Een aantal toestellen, die zich in de meeste andere operatiekamers bevinden, zijn hier niet. Zo is er bijvoorbeeld geen röntgentoestel omdat dat niet cruciaal is voor dit type chirurgie.
Zwaargewonde patiënten stabiliseren
Het dringendste probleem van oorlogsgewonden is zo goed als altijd bloedverlies. Pas als dit onder controle is, is de patiënt stabiel genoeg om andere, langdurige, operaties te ondergaan. Het mobiele operatiekwartier bevat alles om een chirurgisch team snel zwaargewonde patiënten te laten stabiliseren, onafhankelijk van andere medische faciliteiten.
Patiënten die toekomen, worden eerst ‘getrieerd’ (letterlijk: gesorteerd). Een arts bekijkt zeer snel, op minder dan een minuut tijd, wie niet levensgevaarlijk verwond is (groen), wie wel een operatie nodig heeft maar niet onmiddellijk (geel), wie wel onmiddellijk geopereerd moet worden (rood), en voor wie helaas geen enkele hulp nog zal baten (zwart). Dit triëren is erg belangrijk om ervoor te zorgen dat de patiënten die het dringendst hulp nodig hebben die ook het eerst krijgen, zodat er zoveel mogelijk levens kunnen worden gered.
Het chirurgische team focust zich uitsluitend op het voorlopig stoppen van de bloedingen, niet op het definitief herstellen van de aangerichte schade. Dat is voor chirurgen, die gewend zijn om zeer nauwkeurig en grondig te werken, niet altijd even gemakkelijk en vraagt om een echte mentaliteitswijziging. Op een uur, maximaal anderhalf uur, moet de operatie afgelopen zijn.
Hoewel de patiënt gestabiliseerd is, is hij nog steeds zwaargewond. De meeste patiënten hebben nog vervolgoperaties nodig. Tenzij het erg rustig is in ons chirurgisch complex, zal dat echter niet hier gebeuren. Eenmaal de patiënt stabiel is, kan hij veilig per ambulance vervoerd worden naar een ander ziekenhuis, waar een ander chirurgisch team hem de nodige zorg zal geven. Als hij daar meteen naartoe gegaan was, was hij misschien gestorven aan bloedverlies voor hij was toegekomen, of was hij tijdens of na zijn operatie alsnog aan de gevolgen van bloedverlies gestorven.
Dat het operatiecomplex zo dicht mogelijk tegen de frontlijn zo snel mogelijk kwalitatieve chirurgie kan bieden, is erg belangrijk. Samen met ambulancediensten en andere ziekenhuizen speelt Artsen Zonder Grenzen op die manier een cruciale rol in het redden van zwaargewonde oorlogsslachtoffers.