De VN-top van holle retoriek?

Maandag houden de lidstaten van de Verenigde Naties voor de eerste keer een top over vluchtelingen en migranten. Een kladversie van de slotverklaring belooft alvast een beter gecoördineerde en een menselijkere aanpak. Maar deze mooie woorden worden brutaal tegengesproken door het feitelijke migratiebeleid van vele landen.

Veel te veel landen respecteren de rechten van migranten niet en komen de bestaande verplichtingen niet na. Integendeel: ze voeren een steeds strikter en schadelijker beleid, dat er vooral op gericht lijkt om deze toch al kwetsbare mensen verder af te schrikken.

De teams van Artsen Zonder Grenzen zien de destructieve gevolgen van dat beleid. Elke dag bieden zij medische noodhulp in landen waar mensen vandaan vluchten, landen waar ze doorheen reizen, en landen waar ze veiligheid hopen te vinden.

Ondervoede kinderen

Neem bijvoorbeeld de lange strook braakland langs de Jordaans-Syrische grens, die ‘de berm’ genoemd wordt. Hier leven 75.000 Syriërs, tachtig procent van hen vrouwen en kinderen, in onmenselijke omstandigheden, op nauwelijks enkele kilometers van oorlogsgebied. Mobiele teams van Artsen Zonder Grenzen verzorgden in juni in ‘de berm’ meer dan 200 ondervoede kinderen en 500 zwangere vrouwen.

Deze mensen kunnen de grens niet over, want die is gesloten. Ze kunnen niet naar huis, want daar woedt een rampzalige oorlog. Ze hebben ook geen toegang tot basisvoorzieningen om hen te helpen overleven. Wat zal er van hen worden na deze VN-top? Hoe zullen zij passen in de nieuwe blauwdruk?

30% seksueel misbruikt

Op andere plaatsen zien onze teams hoe vluchtelingen en migranten veilige vluchtwegen ontzegd worden. Het dwingt het gevaarlijke routes te kiezen, waarbij ze de dood kunnen vinden. In Amerika proberen elk jaar naar schatting 300.000 mensen uit El Salvador, Honduras en Guatemala te vluchten voor armoede, misdaadbendes, en geweld. Ze hopen asiel te krijgen in Mexico, of verder te reizen naar de Verenigde Staten.

Maar Mexico, met Amerikaanse steun, geeft minder dan één procent van hen legale bescherming. De meeste mensen worden terug gestuurd naar het gevaar van hun thuisland. Onze teams melden dat 68 procent van hun patiënten in Mexico mishandeld werden tijdens hun vlucht. Een derde van alle vrouwen werd seksueel misbruikt. Zullen de lidstaten deze situatie aanpakken?

Steeds meer minderjarigen

In het algemeen lijden veel mensen op de vlucht onder geweld, vaak bovenop het het geweld waar ze voor op de vlucht sloegen. Sinds het begin van de reddingsoperaties op de Middellandse Zee – waar dit jaar alleen al 3200 mensen verdronken zijn – hebben onze teams 35.000 mensen helpen redden. Steeds meer zien zij minderjarigen, zonder begeleiding. Onze teams blijven de gevolgen van fysiek en psychologisch geweld zien bij wie door Libië heeft gereisd.

Patiënten beschrijven de meedogenloze ontmoetingen met grenswachters, smokkelaars en andere misdadigers. Ze worden gevangen gezet, mishandeld, vastgehouden voor losgeld, seksueel misbruikt. We schatten dat negen op de tien geredde mensen slachtoffer is van minstens één vorm van geweld.

Geweld aan Europese grenzen

Vluchtelingen en migranten worden ook geconfronteerd met geweld aan de Europese grenzen. Aan de grens tussen Servië en Hongarije bijvoorbeeld, meldt één patiënt op de drie dat hij aangevallen werd, vaak door overheidspersoneel. Zullen de VN-leiders betere, veiligere alternatieven voor deze mensen voorzien? Of zullen ze nieuwe muren blijven bouwen, en nog afschuwelijker afschrikkingsmiddelen bedenken?

Zes maanden na het cynische akkoord tussen de EU en Turkije, wijst alles erop dat afschrikking de speerpunt zal blijven van het beleid van de meeste staten. Alle 28 lidstaten van de EU tekenden het akkoord, dat asielzoekers moet weghouden van de Europese kusten.

Het akkoord wordt nu als een succes voorgesteld, maar in Griekenland zitten door het akkoord 60.000 mensen, op de vlucht voor de oorlogen in Irak, Syrië en Afghanistan, vast op eilanden of in gebrekkige kampen op het vasteland. Hun toekomst is hoogst onzeker en de omstandigheden waarin ze blijven zijn ondermaats. De fysieke en mentale gezondheid van velen gaat dag na dag langzaam achteruit.

Roer moet drastisch om

Dit zijn niet de enige voorbeelden die we kunnen aanhalen. Het zijn maar enkele vragen die we aan de leiders op de VN-top stellen. Gezien de chaotische toestand vandaag, waarin mensenlevens en de menselijke waardigheid gemakkelijk terzijde worden geschoven, zouden we blij moeten zijn met de positieve taal van de VN-top.

Maar tenzij talloze regeringen van plan zijn om hun beleid drastisch om te gooien, zal de vergadering weinig meer opleveren dan leuke retoriek en holle beloftes. Het enige wat dan zeker is, is miljoenen mensen zullen blijven lijden.