AZG draagt project slaapziekte in Haut Mbomou over

Afgelopen juli heeft Artsen Zonder Grenzen (AZG) haar project voor slaapziekte in de oostelijke regio Haut Mbomou in de Centraal Afrikaanse Republiek (CAR) overgedragen aan het ministerie van Volksgezondheid. In de vijf jaren dat de organisatie hier actief was, hebben de teams 76.000 diagnosetests uitgevoerd en meer dan 1.500 patiënten behandeld. Het prevalentiecijfer in de regio is zo met 0,5% gezakt.

Afrikaanse Trypanosomiasis, of slaapziekte, wordt veroorzaakt door de beet van een tseetseevlieg die de trypanosoomparasiet draagt. Zodra de parasiet de bloedstroom en het lymfestelsel heeft bereikt, begint hij zich te vermenigvuldigen. Zonder behandeling bereikt de parasiet de hersenen en het centrale zenuwstelsel en plant zich ook daar voort. De eerste symptomen zijn koorts, hoofdpijn, pijn in de gewrichten, de ontwikkeling van zintuiglijke illusies en slaapstoornissen. Dit kan gepaard gaan met stuiptrekkingen en verstoord gedrag, gaande van verwardheid tot waanzinnigheid. Indien de ziekte in dit stadium niet behandeld wordt, valt de patiënt in een coma die uiteindelijk tot de dood leidt. Naar schatting zijn in de ontwikkelingslanden ongeveer 60 miljoen mensen blootgesteld aan de slaapziekte, van wie er elk jaar ongeveer 60.000 overlijden. Van de 400.000 nieuwe zieken per jaar, worden er slechts 40.000 daadwerkelijk vastgesteld en behande

Meeste zieken in Haut Mbomou

Met een prevalentie tot 10% in bepaalde regio’s is de CAR het zwaarst getroffen door de ziekte, gevolgd door de Democratische Republiek Congo (DRC) en Angola. Toen AZG in 2001 in Haut Mbomou arriveerde, kende deze prefectuur het hoogste aantal gevallen van trypanosomiasis in het land (meer dan de helft van het totale aantal gevallen), met een prevalentie tussen 7 en 10%, afhankelijk van het gebied. Het is een moeilijk bereikbare regio, die slechts 19 gezondheidsstructuren bezit – ver beneden het vereiste aantal voor een bevolking van 40.000 inwoners.
Het project, waarvoor AZG samenwerkte met het ministerie van Volksgezondheid en het Nationale Afrikaans Trypanosomiasis Programma (PNLTHA), had twee hoofddoelstellingen: nieuwe gevallen opsporen in en buiten de bestaande gezondheidsstructuren, door middel van mobiele teams (waarmee tot 75% van de bevolking van de prefectuur bereikt wordt) enerzijds en gepaste behandeling en opvolging van de patiënten anderzijds. Deze doelstellingen werden aangevuld met opleidingen voor het plaatselijke gezondheidspersoneel om de bevolking aan te sporen zich te laten testen, een cruciaal punt in gebieden waar de ziekte nog vaak wordt toegeschreven aan hekserij.

Een andere behandeling

In de loop van het project werd duidelijk dat het officiële behandelingsprotocol in de prefectuur veranderd moest worden, door Melarsoprol te vervangen door Eflornithine (DFMO). Carmen Pérez, AZG-terreincoördinator in Haut Mbomou verklaart: “De oude behandeling was erg agressief, aangezien het ging om een derivaat van arsenicum. Dat is erg pijnlijk en resulteert zelfs in het overlijden van 1 patiënt op 20.” Bovendien veroorzaakt het ook steeds meer resistentie. Eflornithine daarentegen, “kan de parasiet die verantwoordelijk is voor de ziekte in 14 dagen doden, zonder dat de patiënt al te veel moet lijden.” Wat natuurlijk bijdraagt tot het vertrouwen van de patiënten die worden opgespoord en behandeld.
“1.500 mensen behandelen betekent 1.500 levens redden. Slaapziekte is immers fataal indien ze niet behandeld wordt. Dit is een belangrijke prestatie”, vervolgt Carmen Pérez. Het werk van AZG leidde in de prefectuur eveneens tot een daling van de prevalentie met gemiddeld 0,5%. Aangezien AZG het project 5 jaar zou runnen, werd in januari 2006 van start gegaan met de overdracht aan het ministerie van Volksgezondheid. Sindsdien wordt er gewerkt aan het opdrijven van de opleiding van het lokale personeel (tot 33 personeelsleden, onder meer verpleegkundigen, aanvullend personeel en laboratoriumspecialisten). Om de continuïteit van het programma te waarborgen, heeft AZG eveneens apparatuur, materiaal, laboratorium- en behandelingskits aan de gezondheidsstructuren geschonken.
Toen het Haut Mbomou-project werd gesloten, telde het vier buitenlandse medewerkers (een arts, een verpleegkundige, een logistieke medewerker en een laborant) en 39 lokale personeelsleden. De totale kost kwam neer op meer dan € 800.000. Het project bood eveneens een behandeling voor malaria, waarbij gebruik gemaakt werd van een combinatietherapie gebaseerd op artemisinine (ACT).
AZG werkt sinds 1997 in de CAR. De organisatie runt er programma’s voor de behandeling en preventie van malaria en de slaapziekte en biedt bijstand in noodsituaties. Gezien de groeiende instabiliteit aan de grens met Tsjaad, werd onlangs een nieuw project gelanceerd in de subprefecturen Kabo en Batangafo (in het noordoosten van het land). Deze programma’s willen de toegang van de bevolking tot gratis en kwaliteitsvolle gezondheidszorg verbeteren en een antwoord bieden op mogelijke noodsituaties.