Centraal-Afrikaanse Republiek: het schrijnende taboe rond verkrachting

Verkracht worden kan een levenslang trauma teweegbrengen. De verkrachting ondergaan voor de ogen van je kinderen én de vrees voor seksueel overdraagbare aandoeningen maakt de psychologische en fysieke impact ervan nog erger. Helaas is dit een dagelijkse realiteit voor een ongekend aantal vrouwen in de Centraal-Afrikaanse Republiek, een land dat het voorbije jaar wegzonk in anarchie, geweld en straffeloosheid.

Sinds juli 2014 biedt Artsen Zonder Grenzen hulp aan slachtoffers van seksueel geweld in twee gezondheidscentra in de hoofdstad Bangui. De meeste slachtoffers die Artsen Zonder Grenzen tot nu toe ontving (zo'n 250), zijn volwassen vrouwen, maar er zijn ook meisjes (acht jaar of ouder) en zelfs mannen bij.

Psychologische consultaties

Dankzij radiospots op lokale zenders komen de patiënten tot bij ons, ondanks het risico om gestigmatiseerd, in de steek gelaten of verstoten te worden, met name door hun eigen gezin. Er heerst een groot taboe op verkrachting in de Centraal-Afrikaanse samenleving. Wij bieden zwangerschapstesten aan en het opsporen van seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals HIV/aids. Voor psychologische consultaties kunnen patiënten terecht in een veilige omgeving. Niemand weet hoeveel volwassenen en kinderen verkracht werden en nog steeds worden. “Ik ben ervan overtuigd dat wij slechts het topje van de ijsberg zien en dat er nog veel meer slachtoffers rondlopen,” zegt Hélène Thomas, klinisch psychologe bij Artsen Zonder Grenzen.

Getuigenissen

Een van de patiëntes is een 24-jarige vrouw uit de stad Bambari. “Het was in mei. Twee mannen van een rebellengroep zijn naar mij thuis gekomen. Ze vroegen om mijn man te spreken, maar die was er niet. Ze zeiden dat ze het mij betaald zouden zetten,” vertelt ze op een rustige toon, starend naar haar handen. “Ze scheurden mijn kleren kapot, mijn kinderen begonnen te huilen en ze hebben mij verkracht terwijl ze erbij waren. Ik heb nu nog altijd pijn in mijn buik. In het begin kon ik niet slapen, maar nu gaat het al wat beter. Mijn zoontje van vijf vertelt mij nu over wat hij gezien heeft, maar ik wil er niet over praten. Ik wil zijn woorden niet horen.”

Een andere vrouw praat en huilt zachtjes wanneer ze over haar lijdensweg vertelt. In januari werd ze aangevallen door vier rebellen. Haar kinderen hebben alles gezien, ook toen ze flauwviel van de pijn. Pas uren later kwam ze opnieuw bij bewustzijn, het was al nacht. Nu wacht ze op de resultaten van de HIV/aids-test. “Ik kan niet meer intiem zijn met mijn man. Ik voel me verlamd.” Ze heeft ook voortdurend buikpijn.

Zelden rechtspraak

In de Centraal-Afrikaanse Republiek worden de daders van verkrachting zelden berecht. In bepaalde gevallen, om de schande te vermijden, dwingt de familie het slachtoffer zelfs om bij haar verkrachter te gaan wonen. “Ik heb onlangs gewerkt met een familie die hun 15-jarige dochter had gedwongen om samen te gaan wonen met de jongen die haar had verkracht. Ze heeft geprobeerd zelfmoord te plegen. Een sociaal werker verwees haar door naar Artsen Zonder Grenzen. Wij hebben getracht aan de familie uit te leggen dat niemand gedwongen zou mogen worden om te gaan samenwonen met zijn verkrachter, dat verkrachting een misdaad is en dat de dader voor de rechter zou moeten komen,” vertelt Hélène Thomas.

Hoe weerzinwekkend seksueel geweld ook is, de medisch-psychologische consultaties kunnen een positieve impact hebben. “We zien vrijwel altijd een gunstige evolutie,” aldus Sylvie Nadege Gonekra, vroedvrouw in het AZG-centrum. “Na enkele consultaties zie ik het gezicht van de meeste patiënten veranderen.”

“Sommige van deze vrouwen blijven voor de rest van hun leven getraumatiseerd, maar als we er kunnen voor zorgen dat ze steun krijgen van hun familie, dan is er hoop. De verkrachting zal nooit worden vergeten, maar de slachtoffers kunnen eruit geraken en voortleven zonder ernstige psychologische trauma’s,” besluit Hélène Thomas.