Psychologische bijstand in Irak

Het vluchtelingenkamp Domeez in Noord-Irak huisvest inmiddels ruim 42.000 vluchtelingen van de Syrische burgeroorlog. Sinds juli 2012 biedt Artsen Zonder Grenzen naast medische zorg ook psychologische zorg. Een zorgwekkende ontwikkeling is dat steeds meer mensen ernstige psychische problemen hebben zoals zware depressie, schizofrenie en zelfmoordneigingen.

Wekelijks houdt het team tussen de 70 en 100 sessies. Een interview met counselor Nihad en psychologe Henrike van Artsen zonder Grenzen.

Psychologe Henrike Zellman: ‘Mensen zijn heel erg ontgoocheld. Toen ze net aankwamen hadden ze misschien nog de hoop dat ze er maar een paar maanden hoefden te blijven. Maar nu realiseert iedereen zich dat de situatie er niet beter op wordt, dat ze niet weten of en wanneer er een einde aan komt. Die onzekerheid heeft een enorme invloed op hun geestelijk welzijn. Oorlogstrauma en slechte levensomstandigheden zijn op zich niet de enige oorzaak van psychotische aanvallen, maar het kan die zeker wel triggeren.’

 Syrische vluchtelingen en hun trauma’s

Veel vluchtelingen hebben trauma’s opgelopen. Ze zijn direct getuige geweest van geweld of hebben in levensgevaar verkeerd, hebben familie of hun huis verloren. Nihad: ‘Iedereen heeft een verhaal. Sommigen zijn aan het leger ontsnapt, anderen zijn Damascus ontvlucht waar ze middenin de oorlog zaten. Ze hebben het gevoel hier aan hun lot overgelaten te zijn. Als ik met ze praat, hoor ik hun emoties in hun stem en zie ik de droefheid en de angst en irritatie die daaruit voortkomt. Sommige mensen lijden aan posttraumatische stress van de gevechten, zij hebben mensen dood zien gaan. Er was een man die zichzelf sneed met een mes, zijn lichaam zat onder de littekens. Hij was zo gefrustreerd en van streek, hij dacht dat dat de enige oplossing was.’

 Angst bij kinderen

Ook kinderen en jongeren kampen met psychische problemen: elke week komen er tussen 15 en 20 jonge patiënten bij. Hun angst uit zich bijvoorbeeld in bedplassen, agressief gedrag en afzondering van familie en vrienden. De 16-jarige Alma viel binnen één maand 6 keer flauw als ze van streek raakte of kwaad werd. Ze zegt dat de tenten haar doen denken aan de rouwstoet van een familielid. En dan hoort ze weer hoe de mensen weenden en wordt het zwart voor haar ogen. Ook heeft ze regelmatig nachtmerries en zo’n gebrek aan eetlust dat ze soms dagen niet eet. Henrike: ‘Het is belangrijk dat we de kinderen laten inzien dat de manier waarop ze reageren normaal is. Dat hun vrienden het ook zo voelen. En dat de situatie waarin ze nu leven abnormaal is.’

 Helpen ermee om te gaan

‘Soms zijn de mensen ontzettend in de war en getraumatiseerd als ze bij ons in de kliniek komen. Ze huilen, zijn compleet over hun toeren. Wij bieden ze een veilige omgeving waar ze zichzelf kunnen uiten, en helpen hen te beseffen dat ze niet abnormaal zijn, dat ze niet gek worden. We werken met hen samen om een manier te vinden om met de situatie om te gaan en meer beheersing te krijgen over hun gedrag. We sluiten de deur, geven hun aandacht, luisteren en helpen hen hun geest te helen. We kunnen hun leed niet laten verdwijnen, maar als we hen kunnen helpen er beter mee om te gaan en er vat op te krijgen, is dat tenminste iets.’

 Artsen zonder Grenzen psychologen en counselors zijn 6 dagen per week beschikbaar voor de vluchtelingen in het Domeez kamp. Dokters, verpleegkundigen en gezondheidswerkers letten actief erop of mensen psychologische hulp nodig hebben. Sinds juli 2012 hebben we er 2.620 psychologische hulpsessies gehouden.