Essentiële hervormingen

Deze week, tijdens de VN-top over gezondheid, onderzoek en ontwikkeling (O&O), krijgen meer dan 150 landen de kans om een grote onrechtvaardigheid recht te zetten.

De kern van het probleem is een gebrekkig systeem van medisch onderzoek en ontwikkeling, waarbij de gezondheidsnoden van miljoenen mensen in ontwikkelingslanden over het hoofd worden gezien.

“Het gaat deze week niet alleen om de cheques die de landen tekenen”, zegt dr. Christophe Fournier, internationaal voorzitter van Artsen Zonder Grenzen (AZG). “Het gaat om een nieuwe reglementering van medische innovatie, en nieuwe voorstellen die ervoor zorgen dat de nodige medicijnen ontwikkeld worden en betaalbaar worden gemaakt. Maar zullen de regeringen moedig genoeg zijn om die stap te nemen? Er zijn namelijk veel verschillende belangen mee gemoeid.”

Amper onderzoek naar tuberculose

Ter gelegenheid van de besprekingen roept AZG de regeringen op de moed aan de dag te leggen die nodig is om essentiële hervormingen door te duwen, zodat er nieuwe levensreddende medicijnen, diagnosemiddelen en vaccins ontwikkeld worden voor mensen in arme landen.

Dat het huidige systeem faalt, blijkt onder meer uit de aanpak van tuberculose (tbc). De meest gebruikte tbc-test werd ontwikkeld in de jaren 1880 en begint meer patiënten te mislopen dan op te sporen. Door de verspreiding van de resistente vormen van tbc, worden de medicijnen steeds minder doeltreffend, waardoor de ziekte steeds weer opflakkert. Maar er wordt haast niet geïnvesteerd in onderzoek naar tbc.

“We blijven mensen behandelen met de tbc-medicijnen waarover we momenteel beschikken, maar om tbc echt onder controle te krijgen, hebben we dringend nood aan nieuwe medicijnen”, zegt dr. Liesbet Ohler, assistent medisch projectcoördinator voor AZG in Kenia. “Ik hoop dat de regeringen manieren vinden om het onderzoek naar een niveau te brengen dat nodig is om doeltreffende nieuwe behandelingen te ontwikkelen. Zoniet ziet het er niet goed uit wat betreft tuberculose.”

Onderzoek en ontwikkeling stimuleren

Er worden nieuwe initiatieven onderzocht, zoals innovatiepremies, die zouden kunnen helpen om het onderzoek en ontwikkeling in de juiste richting te sturen en een manier te vinden om ervoor te betalen zonder dat de medicijnen te duur worden. AZG is op zoek naar de steun van regeringen aan nieuwe mechanismen die dit mogelijk maken.

“Dit ‘status quo’ betekent dat artsen die werken in ontwikkelingslanden vastzitten aan oude en slechte behandelingen voor ziekten als tuberculose”, zegt  dr. Tido von Schoen-Angerer, directeur van de AZG-Campagne voor Toegang tot Basisgezondheidszorg. “Er liggen enkele grote ideeën op tafel die zouden kunnen zorgen voor de dringende medische producten voor ziekten in de ontwikkelingslanden, en nu hebben we het verregaande engagement van regeringen nodig. Met louter liefdadigheids- en non-profit-organisaties zullen we het niet voor elkaar krijgen.”

Patentmonopolies werken niet

Het huidige systeem voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen is sterk afhankelijk van patentmonopolies. De consensus hierover, in 2006 ondersteund door een VN-rapport, zegt dat dit niet werkt: de prijzen van gezondheidsproducten worden kunstmatig hoog gehouden en liggen enkel binnen het bereik van de weinigen die ervoor kunnen betalen. Tegelijkertijd worden de ziekten genegeerd die voornamelijk arme mensen treffen, ongeacht het aantal mensenlevens dat ze eisen.

De top van deze week rondt een proces af dat al twee jaar aan de gang is: de Intergouvernementele Werkgroep rond Volksgezondheid, Innovatie en Intellectueel Eigendom (IGWG). De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) – gastorganisatie voor de besprekingen – wordt gevraagd om andere financieringsmogelijkheden dan patentmonopolies te vinden voor Onderzoek en Ontwikkeling. Op die manier zou de medische innovatie gestuurd worden in de richting waar ze het meest nodig is, en leiden tot producten die zo goedkoop mogelijk zijn.