AZG in Eldoret: De kwetsbaarste ontheemden ongerust over hun toekomst
Op 2 januari trok een AZG-team – een verpleegkundige en een logistiek medewerker – naar Eldoret, een Keniaanse stad 250 km ten noordwesten van de hoofdstad Nairobi. Na het recente geweld kreeg de stad te maken met een enorme toestroom van ontheemden. Daarom startte AZG met een noodinterventie. Op dit moment is de situatie rustiger, maar de armste ontheemden vragen zich af wat de toekomst brengt.
Voor Mwania is het niet de eerste keer. Tijdens de rellen van 1992 zocht hij zijn toevlucht tot precies dezelfde plek, het politiekantoor Langas in Eldoret. Toen hij terugkeerde na het geweld van 17 jaar geleden, was zijn huis nog intact. “Deze keer is er niets om naar terug te keren. Mijn huis en al mijn bezittingen zijn verbrand,” vertelt hij. De toekomst is onzeker voor zijn grootvader en tien andere familieleden die bij hem zijn. Momenteel blijven ze in het kamp dat ontstaan is rond het politiebureau. En daarna? Dat weet niemand.
Het geweld na de Keniaanse verkiezingen van 28 december heeft velen geschokt. Het land duizelt nog na van de opstoten van geweld waarbij huizen werden platgebrand en geplunderd, duizenden mensen op de vlucht sloegen en meer dan 600 doden vielen. Hoewel de situatie kalmer lijkt te worden, blijft de toekomst onvoorspelbaar.
De voorbije dagen zagen de AZG-teams in Eldoret, de vijfde grootste stad van Kenia waar duizenden mensen hun toevlucht zochten, de situatie snel veranderen. Sommige ontheemdenkampen die enkele dagen geleden overvol zaten met honderden families, zijn nu leeg, omdat velen beslisten om naar huis terug te keren. Andere kampen blijven overbevolkt. Ook de omstandigheden in de kampen lopen erg uiteen. Sommige kampen zijn goed georganiseerd omdat de mensen die er verblijven bedreigd werden toen ze hun huis verlieten en erin slaagden hun bezittingen mee te nemen. Hun onderkomens zitten vol fietsen, kleren, dekens, voedsel, emmers en meer. Anderen renden weg toen hun huizen werden platgebrand en hebben niets meer.
De duizenden mensen die nog steeds in de nederzettingen en kampen leven hebben echter iets met elkaar gemeen: ze zijn niet van plan om er snel weer te vertrekken. “De ontheemden die zich nu in Eldoret bevinden zijn het kwetsbaarst,” zegt Pierluigi Test, de AZG-coördinator in de stad. “Velen zijn te bang of te arm om terug te keren, maar de meerderheid kan niet terugkeren omdat ze geen huis meer hebben.”
AZG is sinds 2 januari aan het werk in Eldoret. Momenteel bezoekt een internationaal team van 8 medewerkers de kampen en nederzettingen, en zorgt voor bijstand aan de ontheemden. Op 3 januari charterde AZG twee vliegtuigen vol hulpgoederen. Sindsdien verdeelden de teams 6000 dekens en 2250 kits met basisgoederen als dekens, plastic zeilen om onderkomens te bouwen, jerrycans voor het vervoeren en bewaren van water en kookgerei, aan zo’n 20.000 mensen.
Logistieke teams bouwden douches en latrines, en zorgden voor drinkwater in twee kampen. In sommige kampen hernemen nabijgelegen gezondheidscentra stilaan hun normale activiteiten. AZG ondersteunt het personeel, en levert medicijnen en andere benodigdheden. In andere kampen verrichten AZG-dokters en –verpleegkundigen ter plaatse consultaties en behandelen ze zieken. De meest voorkomende klachten zijn diarree, huiduitslag en luchtweginfecties.
Iedereen heeft geleden en iedereen is bang. “Gisteren vloog een van de huizen in de buurt per ongeluk in brand,” vertelt Maina, een van de bewoners van het Langaskamp, “en iedereen begon te rennen.” Het psychologische trauma is overduidelijk tijdens de consultaties door een Keniaanse verpleegster, Albina Aluda, die voor AZG in een tijdelijke kliniek in het kamp werkt. “Veel mensen komen naar ons met hoofdpijn of andere pijnen. We noemen dit het ‘hapa hapa’ (hier hier)-syndroom. Ze wijzen naar zichzelf en zeggen dat ze ‘hier’ en ‘hier’ pijn hebben, maar hun echte pijn is eerder emotioneel dan fysiek.”
Ondanks het trauma van de voorbije weken, zijn de medische noden in Eldoret niet acuut. Als de toestand in Kenia stabiel blijft, zal AZG overwegen haar activiteiten af te bouwen. Een aantal andere organisaties is nu beginnen werken in en rond Eldoret. Velen daarvan zijn beter geplaatst om te beantwoorden aan de noden op lange termijn van de ontheemden. Gezondheidscentra en ziekenhuizen die gesloten of verstoord werden door een gebrek aan personeel tijdens het ergste geweld, zijn nu opnieuw operationeel en zouden moeten kunnen voldoen aan de gezondheidsnoden van de mensen. AZG zal de situatie in Eldoret van nabij blijven volgen, maar zal haar inspanningen focussen op meer afgelegen plekken, zoals de landelijke gebieden rond Molo, waar de bevolking meer ondersteuning nodig heeft.