Oorlog in het noordoosten van de DRC: "Alstublieft! Laat ons niet in de steek!"

De situatie in Bunia in het noordoosten van de Democratische Republiek Congo (DRC) lijkt enigszins tot rust te zijn gekomen, maar is nog steeds bijzonder labiel. De bevolking lijdt zwaar onder het oorlogsgeweld. AZG is aanwezig in Bunia en tracht er tegemoet te komen aan de meest urgente humanitaire noden.

Komende vanuit Oeganda ligt Bunia achter het Rwenzorigebergte, ingebed in een groen en weelderig landschap. Vanuit het vliegtuig lijkt het een mooie, uitgestrekte stad. Wie niet weet dat er een oorlog aan de gang is, zou geneigd zijn een bezoekje te brengen. Maar er klopt iets niet. Grote delen van Bunia zijn verlaten, er is geen levende ziel te bespeuren. Bunia is oorlogsgebied. De oorlog woedt er sinds weken en bracht alle ellende die met een conflict gepaard gaat : gewonden, zieken, vluchtelingen, uiteengerukte families, honger en wanhoop.
Artsen Zonder Grenzen is sinds 15 mei 2003 opnieuw aanwezig in Bunia. Begin mei had het team zich moeten terugtrekken omwille van de zware gevechten. Maar nu zijn vijf medewerkers teruggekeerd om de meest urgente noden van de bevolking te lenigen. Het gaat om een chirurg, een anesthesist, een verpleegkundige, een logistieker en een persoon die de leiding heeft over het project.
Het team levert goed en hard werk. De levensomstandigheden in Bunia zijn zeer zwaar. Ze verblijven in drie tenten in een beveiligde zone nabij de luchthaven. Er zijn geen bomen om schaduw te geven. Pas onlangs werden een douche en een latrine in kunststofpanelen opgeze

Oppervlakkige vrede

Wanneer ik die ochtend in Bunia land, lijkt de situatie rustig. Mensen lopen door de stoffige straten. Er staat zelfs iets wat voor een markt moet doorgaan aan de rand van de kampen waar ongeveer 4.000 mensen een schamel onderdak hebben gevonden. Mensen met hun bezittingen op het hoofd trekken opnieuw de stad in. Het leven keert stilaan terug in Bunia. Nochtans, bepaalde delen van de stad zijn verlaten en wie het leven lief heeft blijft daar beter weg.
De vrede is oppervlakkig. Kalashnikovs in de handen van kinderen zijn een vertrouwd beeld. Het is geen aanrader om deze gewapende "strijders" voor de voeten te lopen. De situatie kan elk moment ontsporen en de spanning is hoog, bijna tastbaar. Het AZG-team beperkt zijn bewegingen voornamelijk tot het traject tussen de luchthaven en de oude supermarkt, de zogenaamde "Bon Marché" waar AZG een nieuwe kliniek opzet, en het ziekenhuis in het stadscentrum. Maar AZG waagt zich ook daarbuiten om gewonden op te halen op plaatsen waar schietpartijen plaatsvonden. Het team brengt nu dagelijks een bezoek aan het ziekenhuis van Bunia. Voordien was het ook daar te gevaarlijk.
Hoewel patiënten er verzorgd worden door het overgebleven personeel, is het ziekenhuis verre van een veilige plaats en er is geen sprake van dat AZG daar zou werken. Om een voorbeeld te geven van hoe onzeker de situatie in dit deel van de stad is: de nacht voordat ik toekwam werd het laboratorium naast het ziekenhuis geplunderd en werd alles op de vloer gegooid.
Er zijn patiënten in het ziekenhuis die naar de kliniek moeten worden overgebracht. Het team zoekt naar manieren om dat op een regelmatige basis te doen. Patiënten in het ziekenhuis zijn wanhopig. "Laat ons alstublieft niet achter! Laat ons niet in de steek.", dat hoorde ik meermaals tijdens mijn bezoek aan het ziekenhuis.

De "Bon Marché"

Omwille van de onveiligheid en de tekorten in het ziekenhuis en omdat AZG meer patiënten wil behandelen, wordt in de oude supermarkt "Bon Marché" een nieuwe kliniek opgezet. Ze bevindt zich tussen de luchthaven en het ziekenhuis in het centrum. Onze logistieker en de lokale staf richten het lege gebouw in als kliniek. De grijze cementmuren zijn geel geschilderd, waardoor ze er al een stuk vrolijker uitzien. De stroom- en watervoorziening werd hersteld. De kliniek zou deze week nog worden afgewerkt, klaar om ongeveer 100 patiënten op te vangen.
In afwachting dat "Bon Marché" klaar is, verlenen de AZG-anesthesist en de chirurg bijstand in het ziekenhuis in het centrum. Ze opereren voornamelijk mensen met zware machete- en schotwonden. Sommigen moeten geamputeerd worden, er zijn kinderen die een arm of een been verloren. De twee artsen helpen ook in de kraamafdeling, want ook in tijden van oorlog worden kinderen geboren. Ten minste twee per dag in Bunia. Momenteel voert AZG per dag ongeveer 15 à 20 operaties uit en meer dan 100 consultaties.
Alsof dat niet volstond, staat AZG al voor een nieuwe uitdaging : bij drie mensen werd cholera vastgesteld, een van hen is reeds gestorven. Er werd in het stadscentrum een tent opgezet om verdachte choleragevallen en patiënten te behandelen. Eerstdaags zal een vol vrachtvliegtuig toekomen met materiaal om een uitbraak te bestrijden: tenten, infusen, chlorine en ander logistiek materiaal.
Er zijn ernstige humanitaire noden en de algemene situatie is uitermate labiel. Hoewel tijdens mijn bezoek de toestand rustig bleef, hoorde ik bij het vertrek van het vliegtuig schoten in het zuiden van de stad. Gelukkig geraakte er die avond niemand gewond. Maar toen het vliegtuig twee dagen later nogmaals landde, waren bij een schietpartij vijf mensen gewond geraakt. Ze werden door AZG verzorgd. Toen ik de tweede keer vertrok met het vliegtuig naar Kampala, hoorde ik schoten buiten de stad. Bunia is oorlogsgebied.
Eva Van Beek