Mobiele klinieken van AZG bereiken geïsoleerde of vergeten bevolkingsgroepen

“In slechts één dag tijd bereikten we 400 mensen die al drie jaar geen dokter meer hadden gezien”, aldus Vikki Stienen, AZG-landverantwoordelijke in Bogota. Ze is pas terug van een één week durende gezondheidscampagne in het departement Cundinamarca, een gebied dat gecontroleerd wordt door een gewapende groep. “We zijn hier om basisgezondheidszorg te leveren, ongeacht wie het grondgebied controleert.”

Het team dat de mobiele kliniek van AZG vormt - vier buitenlandse medewerkers en acht lokale stafleden - heeft er net een tocht op zitten van vijf uur door het Colombiaanse platteland. Ze ondernemen die trip elke week. Dit keer bezochten ze vier dorpen in vier dagen tijd. De bezoeken gebeuren in overleg met het lokale ziekenhuis, dat de dagen voordien telkens de komst van AZG aankondigt. Dankzij die doeltreffende techniek kan AZG grote delen van het gebied dekken.
De rondreizende gezondheidsfaciliteiten van AZG zijn cruciaal voor de gezondheidszorg van de plattelandsbevolking. De bezoeken van de mobiele kliniek zijn misschien wel hun eerste contact met gezondheidswerkers sinds jaren.
AZG beschikt over acht mobiele klinieken die elke week uitrukken. Ze leveren basisgezondheidszorg in tien van de 32 departementen van Colombia, ongeveer één derde van het volledige grondgebied. De teams zijn tot vijf dagen per week onderweg om verarmde en uitgesloten bevolkingsgroepen te helpen.

Consultaties op school

De AZG-kliniek is vaak weinig meer dan een dokter die vanuit een klaslokaal zijn werk doet. Hij geeft raadplegingen in de eerste de beste beschikbare ruimte: soms in een school, soms op een speelplaats of elders waar de gemeenschap over vrije ruimte beschikt. In de loop van de dag arriveren hele families te voet of te paard. Vaak wonen ze uren daarvandaan.
Hoewel er geen precieze cijfers beschikbaar zijn, behandelt AZG in deze mobiele klinieken meer dan 250.000 mensen per jaar. In bijna alle gevallen gaat het om mensen die anders geen toegang zouden hebben tot gezondheidszorg.
Door de dagelijkse landoorlog tussen de verschillende gewapende groepen kunnen mensen in geïsoleerde en plattelandsgebieden maar beter niet ziek worden. De Colombiaanse wegen worden gecontroleerd door guerrillatroepen, paramilitaire groepen of het leger, en in door het leger gecontroleerde gebieden moeten de mensen soms uren te voet gaan om de gezondheidsfaciliteiten te bereiken.
De plaatselijke bevolking heeft het al te vaak moeilijk om controleposten te passeren. De gewapende groepen kunnen er hen immers van verdenken aanhangers te zijn van andere facties. Bovendien worden de lokale ziekenhuizen bedreigd, waardoor ze het moeilijk medische teams kunnen inzetten.
Af en toe worden de mobiele AZG-teams in de controleposten tegengehouden door dezelfde gewapende troepen die de plaatselijke bevolking verhinderen om de ziekenhuizen in de regio te bezoeken. De teams kunnen dan ook niet anders dan rechtsomkeer maken.
AZG wil met haar internationale aanwezigheid de lokale gezondheidsfaciliteiten ondersteunen tijdens hun samenwerking met de mobiele klinieken. In een situatie waarin het grootste deel van de plattelandsbevolking elke dag te maken krijgt met onderdrukking, bedreigingen, ontheemding, bomaanvallen, foltering, mijnvelden en ontvoeringen, zijn de mobiele klinieken van AZG bijzonder nuttig in de moeilijk toegankelijke gebieden van Cundinamarca, Tolima, Caquetá, Nariño, Sucre, Bolivar, Cordoba en Norte de Santander.

De meest kwetsbaren

De gezondheidszorg in Colombia is het zoveelste slachtoffer van het aanhoudende conflict dat het land verscheurt. Het wordt nog verergerd door structurele ongelijkheden waardoor de armsten en de ontheemden zich niet kunnen laten registreren in de departementen en geen toegang hebben tot gezondheidszorg.
“AZG helpt niet alleen slachtoffers van direct geweld, maar ook van structureel geweld, dat ervoor zorgt dat de meest kwetsbare groepen uitgesloten worden”, aldus Antonio da Silva, AZG-landverantwoordelijke in Cali. Ontheemden en armen hebben het bijzonder moeilijk om gebruik te maken van de gezondheidszorg. Bovendien hinkt het land sociaal-economisch zo ver achterop dat de meest kwetsbaren zo goed als geen toegang hebben tot zorg.
In opvanggebieden voor ontheemden zoals Soacha, in de buitenwijken van Bogota en in het noorden van Quibdó (het departement Chocó, aan de Stille Oceaan) biedt AZG niet alleen basisgezondheidszorg, maar helpt ze ook het gemeentebestuur om kwetsbare mensen op te nemen in de sociale zekerheid. Het recht afdwingen om behandeld te worden in openbare ziekenhuizen is daarbij een essentiële stap. Wie toegang wil krijgen tot zorg, moet echter geregistreerd worden, en dat gebeurt bijna nooit. Sinds AZG in april begon met het helpen van deze kwetsbare bevolkingsgroep zijn in Quibdó, één van de armste gebieden van het land, al meer dan 7.000 mensen geregistreerd.
“AZG probeert mensen te helpen van wie de regering lijkt te vergeten dat ze bestaan – zoals ontheemden en boeren in afgelegen gebieden – door medische hulp te bieden, hun statuut na te gaan en zelfs het medisch personeel te informeren over hun rechten tijdens conflicten”, aldus nog Vikki Stienen.
In Colombia werken ongeveer 40 internationale vrijwilligers, meteen de grootste buitenlandse AZG-ploeg in heel Latijns-Amerika. AZG probeert de toegang tot gezondheidszorg, die gehinderd wordt door het aanhoudende conflict in de plattelandsgebieden, te verbeteren. Ze geeft ook medische aandacht aan ontheemden en kwetsbare groepen in stedelijke gebieden zoals Soacha, en probeert ze op te nemen in de sociale zekerheidssysteem. AZG pakt ook de lichamelijke en psychische gevolgen aan van het stedelijk geweld in Cali.