Tekort aan medische verzorging voor patiënten met geestelijke gezondheidsproblemen in Armenië

Mensen met geestelijke gezondheidsproblemen in Armenië, in de zuidelijke Kaukasus, worden in hoge mate verstoten door hun eigen gemeenschap. Dat blijkt nog maar eens uit een recent onderzoek van AZG. Door deze stigmatisering, worden duizenden mensen met geestelijke gezondheidsaandoeningen niet als ‘ziek’ erkend, en krijgen ze dus ook niet de nodige medische hulp.

AZG voerde het onderzoek uit in de lente van 2004 in vier regio’s rond het Sevanmeer, in het oosten van het land. “Ten gevolge van de stigmatisering, ontkennen velen hun geestelijke problemen of proberen ze te verbergen, en weigeren ze professionele hulp in te roepen’, zegt Luk Van Baelen, Informatie-, Opvoedings- en Communicatie-expert voor het project voor geestelijke gezondheid van AZG in Armenië.
Het juiste aantal personen dat een behandeling nodig heeft, is niet bekend. De officiële gegevens zijn onbetrouwbaar, als ze al beschikbaar zijn, maar de noden zijn hoog. “Er zijn niet méér ernstige geestelijke aandoeningen in Armenië dan in andere landen. Maar de alledaagse problemen die te wijten zijn aan de slechte sociaal-economische situatie en de toevloed aan vluchtelingen na de oorlog met buurland Azerbeidzjan, vormen vaker de oorzaak van psychische problemen zoals depressie of angst”, verklaart Dr. Olivier Fenichiu, medisch coördinator voor AZG in Armenië. “Voor deze minder ernstig zieke personen bestaat er geen alternatieve behandeling. Het Armeense gezondheidssysteem focust namelijk bijna uitsluitend op ernstig zieke psychiatrische patiënten.”
Voor hen die toch medische bijstand zoeken, is de toegang tot een passende behandeling bijna onbestaande en zijn er bijna geen betaalbare medicijnen. Psychiatrische ziekenhuizen en instellingen zijn overbevolkt, het plaatselijke medische personeel is onderbetaald en beschikt niet over genoeg vaardigheden, en gespecialiseerde pediatrische verzorging is onbestaande. Na hun hospitalisatie is de situatie voor personen die niet te ziek zijn en voor stabiele patiënten nog erger. Ze kunnen vaak niet uit het psychiatrisch ziekenhuis worden ontslagen omdat hun families hen niet meer aanvaarden. En er bestaan geen andere instellingen waar ze naar verwezen kunnen worden.
Om deze situatie het hoofd te bieden, begon AZG in 2002 met de ontwikkeling van een project in Gegharkunik Marz, een van de armste regio’s van Armenië. AZG opende er een centrum voor geestelijke gezondheidszorg, naast het psychiatrische ziekenhuis van Sevan. AZG verzorgt de consultaties, behandelt patiënten en doet aan nazorg. Verder verzekert het team ook ergotherapeutische activiteiten, counseling aan patiënten en hun families en verstrekt het informatie over psychische stoornissen. Dit gebeurt in vier dagcentra in verschillende steden in de provincie. De diensten en medicatie die door de 65 buitenlandse en lokale vrijwilligers van AZG worden verstrekt zijn gratis.
Dit AZG-project voor geestelijke gezondheidszorg, dat 400 patiënten medisch begeleidt, werd onlangs door de Armeense gezondheidsautoriteiten als nationaal pilootproject erkend. “Dit is een positief signaal. Toch moeten de plaatselijke gemeenschappen en autoriteiten zich nog meer bewust worden van de noodzaak om de taboes die op psychische ziektes rusten te doorbreken”, zegt Dr. Fenichiu. “Er is aangepaste en makkelijk toegankelijke medische bijstand nodig. Tegelijk moet een integraal programma voor algemene sensibilisering op poten worden gezet, om zo de sociale stigmatisering terug te dringen.” Geesteszieken aanmoedigen om een behandeling te ondergaan en medische hulp te zoeken, daar ligt de echte uitdaging.