De tsunami, één jaar later

Na de verwoestende gevolgen van de tsunami in Atjeh, Indonesië, bleef AZG in 2005 het hele jaar door hulp bieden. De programma’s gingen van noodhulp tot chirurgie, van psychologische steun tot het weer opbouwen van gezondheidsstructuren. Bijna een jaar later blijft AZG de gezondheidssituatie van kwetsbare gemeenschappen in de regio opvolgen en staat het paraat om te reageren op eventuele noodsituaties.

Atjeh, Indonesië: hulp het hele jaar door.
Het is 8 uur ’s ochtends en het regent zo hard dat je nauwelijks de verpleegster hoort die de taken van het team voor die dag overloopt. Overal in de stad kruipen gezinnen samen onder hun tijdelijke schuilplaatsen en kijken berustend hoe het water tot aan hun voordeur reikt. Het is het regenseizoen in Atjeh, een periode waarin zelfs de meest robuuste daken lekken en volledige districten omgevormd worden tot drijvende dorpen. Het is ook de periode waarin het risico op epidemieën het grootst is, in het bijzonder voor de mensen die door de tsunami moesten verhuizen.
De tsunami maakte bijna een half miljoen Atjehnezen dakloos. Hulporganisaties en de Indonesische regering snelden te hulp door kampen te bouwen die het merendeel van de mensen konden opvangen. Er werden enorme inspanningen geleverd, maar de nadruk lag eerder op snelheid dan op duurzaamheid. Een jaar later leven nog steeds honderdduizenden mensen in tenten en tijdelijke schuilplaatsen die bedreigd worden door de niet aflatende hevige regenval.

Verbeteren van hygiëne

Om het uitbreken van ziekten te voorkomen, lanceerde AZG al tal van activiteiten om de hygiëne en de gezondheidssituatie in een aantal locaties in twee districten van Atjeh te verbeteren. AZG-verpleegster Nadja De Grote werkt in het Pidie District waar nog steeds 22.000 mensen leven in 44 ontheemdenkampen, in zogenaamde barakken. AZG werkt er al sinds maart met mobiele gezondheidsposten en psychologische programma’s.
“We wilden een onderzoek doen naar de gezondheidstoestand van de mensen in tijdelijke onderkomens en in zoveel mogelijke barakken de hygiënische situatie verbeteren", vertelt Nadja. "We stelden vast dat er in tal van kampen een verhoogd risico was op ziekten die via water of op andere manieren doorgegeven worden. Het is een gevolg van de grote hoeveelheden neerslag, en van de achteruitgang van de waterkwaliteit en de sanitaire voorzieningen.”
Teams die rond hygiëne werken, trachten het uitbreken van ziekten te voorkomen door goede gezondheidspraktijken aan te moedigen via de PHAST-methode, waarbij de hele gemeenschap deelneemt en verantwoordelijk is voor gezondheid en hygiëne. Dit gebeurt via opleiding, discussiegroepen en interactieve informatiesessies. Alle leden van de gemeenschap worden aangemoedigd om aan te sluiten bij de activiteiten. De sessies worden geleid door gezondheidsmedewerkers van Atjeh die de plaatselijke gebruiken en taal kennen waardoor ze risico’s sneller kunnen vaststellen en geschikte oplossingen kunnen vinden.
“Het is verbazend te zien hoe enthousiast de mensen zijn en met hoeveel ze deze sessies bijwonen”, vertelt Nadja. “Mensen zijn vanzelfsprekend oprecht geïnteresseerd en willen zoveel mogelijk doen om gezond te blijven.”

Nog geen epidemieën

Deze activiteiten zorgden er mee voor dat het uitbreken van ziekten beperkt bleef. Niettemin hangt elk succes af van de minimumstandaard voor schoon water en sanitaire voorzieningen. Hoewel er geen enkele epidemie uitgebroken is in de barakken waar AZG werkt, en de mensen die er leven als tamelijk gezond beschouwd worden, werden in drie kampen een minder goede waterkwaliteit en sanitaire toestand aangetroffen.
Door dit te verbeteren zouden bepaalde gezondheidsrisico’s gemakkelijk vermeden kunnen worden. AZG stelde daarom snel een logistiek team samen en duidde een water- en sanitairspecialist aan om toezicht te houden op de activiteiten. Na succesvolle bemiddeling door AZG, besliste een andere ngo die al zwaar materiaal en expertise ter plekke had, om de krachten te bundelen. De bouw van infrastructuur in de kampen werd opgestart.

In het binnenland

Ook elders in de provincie Atjeh blijft AZG van dichtbij toekijken of er geen ziekten uitbreken. In oktober reageerde AZG op een uitbraak van mazelen in de bergachtige subdistricten van Mane en Geumpang. Sinds eind vorig jaar ging bijna alle hulp in Atjeh naar de kustregio’s die door de tsunami getroffen werden, maar AZG stelde vast dat het jarenlange conflict geleid had tot een achteruitgang van het gezondheidssysteem in het binnenland. Om de verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen, startte AZG een vaccinatiecampagne bij 2.800 kinderen tussen zes maanden en vijftien jaar oud.
Naast de onmiddellijke hulp bij het uitbreken van ziekten, besteedt AZG ook aandacht aan medische behoeften die het bestaande gezondheidssysteem niet dekte. In Lamno, een dorpje aan de westkust van Atjeh, behandelt AZG patiënten met tuberculose en bouwde het een operatielokaal in het regionale ziekenhuis. In Meulaboh, Sigli en Takengon bracht AZG gezondheidszorg in gebieden die vroeger door conflicten niet toegankelijk waren. Overal in Atjeh lopen er programma’s waarbij psychologische ondersteuning geboden wordt op plaatsen die door het conflict verwoest waren.
De activiteiten van AZG streven naar een invulling van medische behoeften op lange termijn. “In de loop van het jaar werd het gezondheidssysteem in Atjeh weer opgebouwd, en in de meeste regio’s kan men aan de dringendste noden van de bevolking voldoen. Het aantal AZG-programma’s zal dan ook vermoedelijk afnemen”, vertelt Dr. Patrick Dechamps, medisch coördinator van AZG. "Maar voor de mensen die nog in een tijdelijk onderkomen leven, of afgezonderd leefden door conflicten of armoede, blijven er gezondheidsrisico’s bestaan.”
AZG zal de situatie van deze mensen opvolgen via haar programma’s voor medisch toezicht, en klaarstaan om bij eventuele noodsituaties opnieuw hulp te bieden.