“7 jaar ARV’s en sterker dan ooit”

Zeven jaar geleden lanceerden AZG en de provincie Westkaap een baanbrekend HIV/aidsprogramma in Khayelitsha. Sindsdien startten meer dan 10.000 mensen met een behandeling.

Het programma dat een levensreddende antiretrovirale behandeling (ART) biedt aan mensen met HIV/aids in Khayelitsha, een grote township met naar schatting 500.000 bewoners aan de rand van Kaapstad, is het oudste en grootste publieke ART-programma in Afrika. Het biedt dan ook een blik op de grote klinische en programmatorische uitdagingen van andere grootschalige HIV/aidsprogramma’s in Zuid-Afrika en de volledige regio.

De verjaardag van het programma wordt vandaag gevierd door AZG, de provincie Westkaap en de gezondheidsdepartementen van Kaapstad met een gemeenschapsevenement getiteld “7 jaar ARV’s en sterker dan ooit”. Het evenement werd bijgewoond door vele mensen met HIV/aids die een ARV-behandeling krijgen sinds deze in mei 2001 werd geïntroduceerd, en door vertegenwoordigers van AZG, de provinciale en stedelijke gezondheidsdepartementen, Treatment Action Campaign en de universiteit van Kaapstad.

Innovatieve behandeling van HIV/aids

“De succesvolle samenwerking tussen AZG, het gezondheidsdepartement en de universiteit van Kaapstad leidde tot een innovatief HIV-zorgmodel in een van de zwaarst getroffen gebieden in Zuid-Afrika en de wereld,” zegt dr. Giovanni Perez, directeur van het Metro District Health System voor Khayelitsha en oostelijke subdistricten van Kaap Metro. “Zeven jaar later wijst de ervaring uit dat gedecentraliseerde HIV/aidszorg, geïntegreerd in de basisgezondheidszorg, het optimale model is om de toegang tot een behandeling te verbeteren en de kwaliteit van de diensten te behouden.”

Het zorgmodel in Khayelitsha steunt op verschillende pijlers waaronder: decentralisatie van ART naar basiszorgstructuren (ART is nu beschikbaar op zeven locaties); leidende rol voor verpleegkundigen, ondersteuning van artsen voor HIV-gerelateerde aandoeningen en ART; en een sterk engagement vanuit de gemeenschap om de behandeling bekend te maken, openheid rond HIV/aids en ‘empowerment’ (sterker maken) van mensen met HIV/aids.

In augustus 2008 waren in totaal 10.027 mensen gestart met ART, waarvan er 9.309 (93%) nog steeds in behandeling zijn. 7% daarvan zijn kinderen. Van de 336 patiënten die in 2001 en 2002 startten met ART, is 70% nog steeds in behandeling. Meer dan 90% van de patiënten die vijf jaar of langer ART volgen, bevinden zich nog altijd in de eerstelijnsbehandeling.

Nationaal Strategisch Plan

“Het doel om elke maand 300 nieuwe patiënten ART te laten volgen, werd de voorbije drie maanden bereikt dankzij de verdere decentralisatie naar de gezondheidsposten van de stad en komt dicht bij het beantwoorden van 80% van de nieuwe behoeften,” zegt dr. Eric Goemaere, medisch coordinator van AZG in Zuid-Afrika. Dr. Goemaere werkt in Khayelitsha sinds 1999 en lanceerde in 2001 het ART-programma. “Deze strategie bracht ARV’s (antiretrovirale middelen) dichter bij de mensen die er nood aan hebben, en toont aan dat een verdere decentralisatie naar alle beschikbare faciliteiten en een leidende rol voor de verpleegkundigen de enige manier is om het doel van het Nationaal Strategisch Plan van de regering te bereiken: 80% ART-dekking tegen midden 2011. Om de naar schatting 15.000 mensen in Khayelitsha die ART nodig hebben te bereiken tegen 2011, zullen we nogmaals een creatieve denkoefening moeten doen.”
 
Toen de gespecialiseerde HIV-diensten in Khayelitsha werden opgericht, kregen ze een belangrijke ondersteuning van AZG, maar vandaag hebben de provinciale en stedelijke gezondheidsdepartementen – met de steun van de universiteit van Kaapstad – het feitelijke beheer van dit programma overgenomen.
AZG vult de leemtes waar nodig en ondersteunt ze de innovatie van de dienstverlening, opvolging, evaluatie en operationeel onderzoek, om de nieuwe klinische, programmatorische en beleidsuitdagingen aan te gaan. Dit bestaat onder meer uit: ondersteuning van het decentralisatieproces naar twee nieuwe stedelijke gezondheidsposten voor het jaareinde, pleiten voor en opleiden van professionele verpleegkundigen om ARV’s voor te schrijven en te verstrekken, ondersteuning van initiatieven voor een betere therapietrouw en het starten van pilootprojecten voor de behandeling van resistente tuberculose binnen de gemeenschap.

Aids en tuberculose

Khayelitsha is een van de gebieden in Zuid-Afrika die het zwaarst getroffen zijn door zowel HIV als tuberculose. In 2007 was 30,2% van de ongeboren baby’s besmet met HIV. 31% van alle volwassenen die ART volgen in Kaapstad en omgeving worden behandeld in Khayelitsha. In 2006 stegen de tbc-cijfers tot bijna 1600 gevallen op 100.000. Een co-infectie HIV/tbc komt voor in bijna 70% van de gevallen.

“Met zo’n hoge cijfers was de integratie van tbc- en HIV-behandeling een must en moesten we de beperkte middelen en beschikbare mogelijkheden ten volle benutten. Daarom besliste de stedelijke overheid om beide epidemieën tegelijkertijd te bestrijden,” zegt dr. Virginia Azevedo, subdistrictmanager Khayelitsha voor het gezondheidsdepartement van Kaapstad. “In 2007 werden in Khayelitsha 154 gevallen van MDR-tbc en 11 van XDR-tbc gediagnosticeerd. De stedelijke en provinciale partners en AZG hebben daarom de handen in elkaar geslagen om deze grote, nieuwe uitdaging aan te pakken met als doel de diagnose van resistente tbc te verbeteren, de resultaten van de behandeling te verbeteren, de overdracht te verminderen en ervoor te zorgen dat de patiënten veilig kunnen worden behandeld op gemeenschapsniveau.”
Meer informatie over dit project in Khayelitsha vindt u in het (Engelstalige) Activiteitenrapport 2007-2008, in de linkerkolom.