Malaria

Malaria is de meest voorkomende parasitaire ziekte ter wereld, die naar schatting al 52.000.000.000 mensenlevens (1) eiste, en elk jaar opnieuw bijna 250 miljoen mensen treft en daarbij meer dan 600.000 dodelijke slachtoffers maakt (2). 80 procent van die dodelijke slachtoffers zijn kinderen onder de 5 jaar oud. In 2022 behandelden onze teams overal ter wereld 4 268 600 gevallen van malaria.

 

Afrika wordt daarbij het zwaarst getroffen, met negentig procent van alle sterfgevallen. De zwaarste vormen treffen vooral jonge kinderen, weinig of niet immune mensen (immuniteit ontwikkelt zich na contact met de parasiet) en zwangere vrouwen.

Malaria wordt veroorzaakt door vier soorten van de Plasmodium-parasiet en wordt overgedragen via besmette wijfjesmuggen. De parasiet nestelt zich in de lever, waar hij zich vermenigvuldigt en de rode bloedcellen van de gastheer aanvalt. De symptomen zijn talrijk: van koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn tot braken, stuipen en coma.

Malaria die veroorzaakt wordt door de parasiet Plasmodium falciparum kan ontaarden in een ernstige vorm. Die kan dodelijk zijn als ze niet behandeld wordt.

Waar zijn de malariaprojecten van AZG?

Ondanks dat 90 procent van de malariadoden zich in Afrika ten zuiden van de Sahara bevindt, komt de ziekte voor in bijna alle tropische gebieden waar Artsen Zonder Grenzen actief is.

Klik hieronder op een land voor meer informatie over ons werk daar.

SNELLE TESTS VOOR MALARIA ZIJN BELANGRIJK

De eerste symptomen van malaria verschijnen negen tot veertien dagen na de beet. Vroeger werd malaria meestal uitsluitend gediagnosticeerd op basis van de klinische symptomen. Aangezien die echter vergelijkbaar zijn met de symptomen van andere ziekten, werden er veel patiënten behandeld tegen malaria, ook al waren ze niet besmet met de parasiet.

Vandaag is er dankzij sneltests een nauwkeurige en snelle diagnose mogelijk die geen laboratoriumonderzoeken vereist. Het volstaat om een druppeltje bloed aan te brengen op een strookje met een reagens dat begint te kleuren als de test positief is.

De sneltest gebruiken om de diagnose te bevestigen, is om verschillende redenen belangrijk.

• Een vroege diagnose vermijdt dat de ziekte evolueert naar een ernstige vorm die in ongeveer dertig procent van de gevallen dodelijk is.
• Bovendien hoeven er op die manier alleen patiënten te worden behandeld die echt aan malaria lijden, en wordt geneesmiddelenresistentie beperkt.
• Wie negatief test, kan een aangepaste behandeling krijgen voor de ziekte die zijn symptomen veroorzaakt.

NIEUWE EN BETERE MEDICATIE VOOR MALARIA

Vroeger was chloroquine de belangrijkste behandeling, omdat ze goedkoop en doeltreffend was, en weinig bijwerkingen veroorzaakte. De afgelopen decennia is haar doeltreffendheid echter sterk verminderd, doordat de parasiet resistent geworden is.

ARTSEN ZONDER GRENZEN EN DE STRIJD TEGEn MALARIA

Onderzoek door Artsen Zonder Grenzen op het terrein heeft mee aangetoond dat polytherapie op basis van artemisinine (ACT) vandaag het meest doeltreffend is tegen Plasmodium falciparum. Artsen Zonder Grenzen heeft ook de Afrikaanse regeringen nadrukkelijk gevraagd om hun behandelingsprotocollen te wijzigen in het voordeel van ACT.

Hoewel alle regeringen die aanpassing schriftelijk hebben doorgevoerd, is het geneesmiddel in veel gevallen nog altijd niet beschikbaar voor de meeste patiënten. Toegang tot doeltreffende geneesmiddelen voor de ontwikkelingslanden zal een fatale progressie kunnen verhinderen en de angstwekkend hoge ziektesterfte kunnen doen dalen.

Sinds 2003 gebruikt Artsen Zonder Grenzen systematisch ACT voor haar malariapatiënten. Malaria is trouwens de meest voorkomende ziekte in onze programma’s in Afrika. 

Resistentie

De WHO-aanbeveling van ACT, dat het geneesmiddel artemisinine bevat, in 2001 was een belangrijke doorbraak en verving oude, ineffectieve behandelingen zoals chloroquine of kinine. Maar de malariaparasiet heeft in delen van Zuidoost-Azië resistentie ontwikkeld tegen artemisinine, waardoor ACT mogelijk niet langer effectief is. Als de verspreiding van resistentie niet gestopt kan worden, vormt dit een groot risico voor de volksgezondheid en zal dit hoogstwaarschijnlijk leiden tot een heropleving van malaria, omdat er op dit moment geen nieuwe medicijnen beschikbaar zijn.

Seizoensgebonden preventie

In de Afrikaanse Sahel-regio is malaria zeer seizoensgebonden en de meeste gevallen doen zich voor gedurende een periode van 4-5 maanden.In 2012 heeft AZG in Mali, Niger en Tsjaad een seizoensgebonden malaria chemopreventie (SMC) geïntroduceerd, die nu in verschillende landen wordt gebruikt.SMC houdt in dat antimalariamedicijnen worden verstrekt om infectie te voorkomen bij degenen die het meeste risico lopen - kinderen jonger dan vijf jaar. Malaria kan ook worden voorkomen door te voorkomen dat men wordt gebeten door de muggen die de parasiet bij zich dragen, door het gebruik van geïmpregneerde klamboes, die voor velen niet beschikbaar zijn.

(1) “Mosquito”, Timothy C. Winegard
(2) WHO 2023 World Malaria Report (https://www.who.int/teams/global-malaria-programme/reports/world-malaria-report-2023)