Irak: “Duizenden ontheemden krijgen nog altijd geen essentiële humanitaire hulp”

Door het geweld in Irak moesten om en bij de 2,6 miljoen mensen hun huis ontvluchten. Het is een van de grootste volksverhuizingen van de voorbije decennia. Fabio Forgione, landverantwoordelijke van Artsen Zonder Grenzen (AZG) in Irak, beschrijft de situatie.

Hoewel de humanitaire crisis nu al het tweede jaar ingaat, bereiden we ons erop voor dat de situatie nog zal verergeren. De bevolking slaat op de vlucht voor de oprukkende gevechten, die hele dorpen in de as leggen. De omvang van de vlucht van hele bevolkingsgroepen weegt erg zwaar op de gemeenschappen die hen opvangen. Steeds meer gezinnen en families ontvluchten de conflictgebieden zonder te weten waarheen. De beveiligde zones zijn vaak maar beperkt toegankelijk door de spanningen tussen de verschillende gemeenschappen en de internationale hulp kan de meest kwetsbare bevolking niet bereiken.

De crisis barstte los in december 2013, toen Islamitische Staat de stad Fallujah innam. Sindsdien hebben de gevechten zich naar het noorden en het centrum van Irak verspreid. Door de heropflakkering van het conflict zijn nog meer mensen op de vlucht geslagen. Er is sprake van honderdduizenden ontheemden.

Daarbovenop komt nog dat Irak, en Koerdistan in het bijzonder, om en bij de 250 000 vluchtelingen van de Syrische burgeroorlog opvangt.

Toegang tot gezondheidszorg in een conflictsituatie

We doen al het mogelijke om medische en humanitaire hulp te bieden aan de zwaarst getroffen bevolkingsgroepen, dicht bij de frontlijnen. Die gebieden zijn immers zo moeilijk toegankelijk dat de mensen geen andere hulp krijgen. Door de onderbreking van de dienstverlening en de vernieling van de infrastructuren zijn de medische en humanitaire behoeften enorm. We konden dus niet anders dan ons flexibel opstellen. Zodra de bufferzones veilig genoeg zijn, sturen we er mobiele klinieken op uit. In maart alleen al hebben de teams van AZG meer dan 22 000 consultaties verzorgd.

Veel patiënten moeten behandeld worden voor chronische aandoeningen. De meesten zijn vrouwen en kinderen die al maandenlang geen dokter meer hebben gezien. Velen onder hen hebben verschillende ernstige trauma’s opgelopen. Ze hebben alles verloren, zagen hun naaste familie sterven en hun toekomst is onzeker. Dus bieden wij hen – in de mate van het mogelijke – ook psychologische bijstand.

Onze medische teams doen er alles aan om de moeilijk toegankelijke en verafgelegen gebieden te bereiken, zoals Zummar en andere dorpen in het noorden van de provincie Ninewa. In Kirkuk en op andere plaatsen langs de weg naar Tuz Khurmatu in het gouvernement Salâh-ad-Dîn, bieden we medische diensten zoals primaire gezondheidszorg, de behandeling van chronische aandoeningen, reproductieve gezondheidszorg en geestelijke gezondheidszorg. In Abu Ghraib biedt een medisch team medische bijstand aan duizenden gezinnen die Ramadi ontvlucht zijn.

Werken ondanks de onveiligheid

De erg wisselvallige veiligheidsomstandigheden zijn dagelijkse kost voor de Iraakse bevolking en vormen de grootste hindernis voor onze teams op het terrein. Onze medewerkers accepteren deze risico’s omdat ze zien in welke erbarmelijke omstandigheden onze patiënten moeten leven. Soms moeten de teams van AZG zich plots terugtrekken omwille van aanslagen, militaire operaties of ernstige veiligheidsincidenten.

In bepaalde gebieden lopen onze teams het risico dat ze op mijnen of niet-ontploft oorlogstuig rijden. Aan de checkpoints is er extra voorzichtigheid geboden, want dat kunnen mogelijke doelwitten zijn. We moeten voortdurend de veiligheidsomstandigheden evalueren om de risico’s te beperken. Het is van cruciaal belang dat we de communicatie met de autoriteiten, sjeiks, stamhoofden en gemeentelijke overheden openhouden. Daardoor kunnen we er immers voor zorgen dat we aanvaard worden in de gemeenschap en dat iedereen het neutrale karakter van AZG begrijpt. Zo kunnen we onze missies tot een goed einde brengen, ondanks de onstabiliteit, de fragmentatie en de polarisatie van de situatie.

In weerwil van de bijzonder wisselvallige omstandigheden toont de reactie van AZG dat internationale humanitaire organisaties wel degelijk hulp kunnen bieden in deze gebieden.

Dringend nood aan meer internationale hulp

Duizenden ontheemde Irakezen krijgen nog altijd geen essentiële humanitaire hulp. In het licht van de behoeften moeten we vaststellen dat er een schrijnend gebrek is aan internationale hulp. De meeste hulp komt van lokale hulpverleners en volstaat gewoonweg niet. De humanitaire hulp in het centrum van Irak is nu al meer dan een jaar bijzonder beperkt. Er bestaat vandaag nog steeds geen enkel concreet noodplan om een antwoord te bieden op de massale bevolkingsvlucht die samengaat met de gevechten.

We maken ons zorgen over de mensen in de gebieden waar het conflict binnenkort zou kunnen escaleren. AZG doet er alles aan om zo goed mogelijk te anticiperen op een verergering van de situatie. Verschillende internationale ngo’s die in Irak aanwezig zijn, maken zich echter steeds meer zorgen over het feit dat de internationale gemeenschap plots geen financiële hulp meer zou bieden, terwijl de humanitaire behoeften alleen maar groter worden. Het is absoluut noodzakelijk dat de internationale regeringen en geldschieters nog meer steun bieden en interventieplannen opstellen om een efficiënt antwoord te vinden op elke nieuwe massavlucht.