Wat we zien in Libië is erg; wat we niet zien wellicht nog erger

Jean-Guy Vataux coördineert het werk van Artsen Zonder Grenzen in Libië. Daar bieden we hulp aan migranten, vluchtelingen en asielzoekers. Tijdens hun verblijf in Libië worden de meesten van hen beroofd, mishandeld, opgesloten, geslagen en gefolterd. Artsen Zonder Grenzen werkt daarom in detentiecentra in de kuststeden Tripoli en Misrata.

Jean-Guy Vataux: “Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie zitten zo’n 7100 mensen vast in 27 detentiecentra in Libië. Sommigen zijn op zee gestopt door de Libische kustwacht, anderen zijn gearresteerd in de stad of aan een wegversperring. Maar nog volgens het IOM zijn er meer dan 380.000 migranten in Libië. De mensen die vastgehouden worden in detentiecentra zijn dus maar een heel klein deel daarvan.

Wij werken hier we onder de autoriteit van het Directoraat ter Bestrijding van Illegale Migratie. We verlenen hulp in de detentiecentra. We kunnen de leefomstandigheden in deze centra een heel klein beetje verbeteren, maar het echte probleem blijft bestaan: mensen worden opgesloten, in theorie voor een uitwijzing, na een ontransparant proces waarin hun basisrechten geschonden worden.

Criminele netwerken

De meeste medische problemen zijn rechtstreeks het gevolg van hun opsluiting, van geweld of van de zware reis: huidziekten zoals schurft, diarree, luchtwegeninfecties, spierpijn, verwondingen, maar ook psychosomatische aandoeningen. Patiënten die meer gespecialiseerde zorg nodig hebben, voor een botbreuk bijvoorbeeld, verwijzen we door.

De reis door de Libische woestijn en het verblijf in officieuze detentiecentra – de schuil- en opslagplaatsen van criminele netwerken – worden als afschuwelijk omschreven door mensen die er geweest zijn. Maar het blijft een blinde vlek voor ons.

Vastgehouden wegens ziekte 

In 2016 verdronken er 5000 mensen in de Middellandse Zee, en voor 2017 wordt de dodentol in juni al op 2000 geschat. Maar hoeveel mensen sterven voor ze de kust bereiken om in een bootje te stappen? Niemand weet het, maar er is alle reden om aan te nemen dat het er heel veel zijn.

Deze maand openden we een polikliniek in Misrata, voor de migranten en vluchtelingen die hier leven en werken. We willen hen gratis gezondheidszorg bieden, en hun situatie beter begrijpen. Het medisch beroepsgeheim is daarbij heel belangrijk, want sommige ziektes zijn hier een reden voor detentie of uitwijzing. Voor een migrant is het genoeg om positief te testen voor hepatitis C om opgesloten te worden.

Zoek naar antwoorden

Hoe kan je mensen bijstaan tijdens de moeilijkste momenten van hun reis? Voorlopig hebben we geen antwoord. We blijven spreken met de overheid om toegang te krijgen tot plaatsen dieper in het binnenlaat. We zullen zien of daar toelating voor krijgen of niet, maar de kans is groot van niet.

We moeten daarom zeker naar andere oplossingen blijven zoeken. Onze teams gaan geregeld naar een plaats ten zuiden van Misrata. Daar is een mortuarium waar de lijken van migranten worden verzameld, naar verluidt tien per week. Ik denk dat we op z’n minst iets moeten proberen te doen om die anonieme doden hun waardigheid weer te geven.”